El Calafate. Para chegar ó Reino de Xeo hai que pasar polo inferno.

Domingo 15 de abril. Erguímonos ás 06:00 da mañá para segui-lo derbi. Eu xa estaba resignado a escoitalo pola radio, pero ó dar comezo ás 07:00, tiñamos toda a conexión á rede para nós, e tirou para poder seguilo por internet.

Qué dicir do partido que vós non saibades. Simplemente apuntar o orgulloso que me fixeron sentir os rapaces sobre o campo, e o ilusionado que me fixo sentir a xente nas bancadas. Se continuamos así, de seguir todos xuntos na mesma, habémolo conseguir.

Quixera tamén dar as grazas á miña xente por estar toda a semana achegándome ó ambiente do derbi, por lembrarse de min, por levar o meu espírito da man ata Balaídos, ata sentalo na cadeira de ó lado. Grazas @s meus corresponsais no estadio, ós meus calvarienses e á miña familia. En serio, moitas grazas.

Tralo remate do partido, e coa ialma arrastro, arrincamos do hostel con rumbo á Nacional 3 sentido norte. Era unha camiñata de máis de unha hora, e coa casa ó lombo, pero cando nos quedaba aínda máis da metade, e sen nós pedilo, parounos un tipo nun coche. Sen mirarnos á cara e falando para a súa camisa, ofreceuse a levarnos. O tipo mantivo case todo o traxecto o xesto serio, contestando con telegramas e a medio decibelio. Ata a despedida, cando xa se soltou un pouco e ata esbozou un sorriso.

Deixounos nun lugar ideal, ó carón dun posto de policía, coma nos sucedera en Miramar. Isto é enormemente positivo, xa que os mesmos axentes, todo amabilidade, xa lles solicitan ós conductores que lles dan o alto se nos poden recoller.

O noso destino escollido era Río Gallegos, para saír a dedo de Tierra del Fuego a toda costa, xa que a pasaxe para facer o propio en bus é carísima, ó ter que facer un tramo por territorio chileno ademáis de cruza-lo Estreito de Magallanes en ferri.

Parounos unha furgoneta e ofreceunos Río Grande. Aínda é territorio Tierra del Fuego, pero supoñía avanzar 220 quilómetros. Aceptamos. Tratábase dun matrimonio, Félix e Mercedes, que ían recolle-lo seu fillo á Academia de Policía de Río Grande. El, que ía ó volante, amosábase moi interesado na nosa cultura, e preguntaba constantemente. Ela, mestra, tiña unha conversa interesante e agradable, o que nos levou a tocar diversos temas socio-políticos.

Chegamos a Río Grande ás 16:00 da tarde. Río Grande é unha cidade… ¿cómo dicilo sen ferir sensibilidades? Río Grande é unha cidade fea. Non fea, horrenda. É espantosa. Máis fea que ser pobre e votar dereita. Máis fea que celebrar un título do Farsandril (Farsa ou Mandril) en Praza América.

Pois por tan idílicas paraxes, puxémonos a buscar un sitio onde xantar. Non atopamos nada que se axeitase ó noso peto, así que decidimos tirar para unha estación de servizo na Ruta N-3 con saída ó norte.

Río Grande e a súa inasequible hostelería…

Non me lembra quén nos falou da existencia desta estación, pero debería lembrarme. Del e de toda a súa familia de hienas. Camiñamos durante máis de unha hora por aquela estrada de horrible paisaxe. Nunha enorme recta ollamos cara ó horizonte. Non se albiscaba nada. Absolutamente nada. Achegueime á entrada dunha propiedade privada para preguntarlle a un tipo que por alí andaba. Debinme achegar de máis, porque de alí saíu un can enfurecido correndo hacia min coma un foguete. Ladraba e gruñía coma un demo, o condenado. Menos mal que tiña o cartonazo co letreiro de Río Gallegos na man, e non sei moi ben cómo, logrei manter as fauces de Cancerbero afastadas das miñas tibias ata que chegou o seu dono.

Maldito Río Grande, cos teus cans endiañados…

Cancha de básquet no fermosísimo paseo marítimo de Río Grande.

O dono explicoume, mentres suxeitaba a aquela mala besta, que a estación de servizo estaba aínda a uns 10 quilómetros. Tremendo baixón. Meternos dez quilómetros máis, con aquel frío e aquel vento, coas mochilas, para chegar a un sitio no medio da nada e xa de noite… era unha tolemia. Debiamos pegar media volta e desfacer toda a quilometrada feita, que era outra tolemia, pero menos.

Comezamos o retorno mentres saboreabamos o amargo da derrota. Río Grande 1 -AdriCons 0.

Pero nesta viaxe, ata na derrota temos un chisco de sorte. Un rapaz incriblemente amable recolleunos e levounos no seu coche ata o hostal máis barato. Chamábase Antares (o hostal, non o rapaz), e menos mal que era o máis barato. Non probáramos bocado dende o almorzo en Ushuaia, así que fumos a meternos unhas pizzas. Xúrovos que non é empecinamento meu, teño a Cons de testemuña: aquelas pizzas eran unha agresión ó padal.

Río Grande, ti e a túa noxenta cociña…

Así, deste estético xeito, é como anuncian en Río Grande os seus talleres.

Ó día seguinte, luns, comezamos o chollo xa de mañá. Situámonos na saída norte dunha rotonda onde se ubicaba unha estación de servizo. En principio, o sitio era perfecto. Transcorrida unha hora, non pasara nin un só camión. Ó frío e ó vento, cos que xa contabamos, sumouse a choiva. Non eran catro gotas, precisamente.

Parou unha furgoneta, e apuntounos que alí non nos levantaría ninguén. Debiamos avanzar pola ruta, ata un cruzamento de camiños de onde subían os camións procedentes de Ushuaia. ¿O problema? O cruzamento estaba a 7 quilómetros. Debiamos facer o camiño que o día anterior rexeitaramos por ser unha tolemia. Era pola mañá, tiña máis sentido.

Pesa a mochila. Pesa a choiva. Pesa o vento, o frío. Pesa a derrota no derbi.

Maldito sexa o teu clima infernal, Río Grande.

Pasamos por un posto de policía, e recibimos os ánimos e as indicacións dos axentes, reforzando a nosa entrega hacia eles. Chegamos ó cruzamento. O fluxo de vehículos é baixísimo. O de camións case nulo, o que non nos ofrece chance, nin sequera nos permite a posibilidade de ser optimistas, de manter a esperanza.

Ó ter un campo de visión tan fondo ás nosas costas, ó ver os camións chegar tan de lonxe, temos tempo de ensaiar o noso mellor sorriso, de poñer ollos de croque, cariña de bos rapaces, de encomendarse un ó Gauchito Gil e o outro ó Flaco Gil… nin así. Pasan coches, motos, furgonetas, algún camión. Ninguén se detén, nin o amago de minguar a marcha.

Microderrota tras microderrota, van minando a nosa moral ata reducila á mínima expresión.

Cómo te odio, Río Grande, a ti e ó teu mínimo tránsito de vehículos.

Esta estrada é o escenario da nosa derrota. Os vehículos chegaban dende o outro sentido.

É o momento de tomar decisións. A fronteira con Chile está a piques de pechar, e xa non van pasar máis camións. Debemos acepta-la derrota e paga-lo billete de bus a El Calafate. De novo temos sorte na derrota, e topamos cun bus para desface-los sete quilómetros que fixeramos camiñando. Na terminal confirman os nosos temores: o primeiro colectivo sairía á mañá seguinte. Debiamos pernoctar unha noite máis na nosa amada cidade.

Río Grande 2 -AdriCons 0. Hai que recoñecelo. Gañáchesnos, Río Grande, eres buena.

Horripilante, de hostelería inasequible, con cans endiañados, cociña noxenta, clima infernal, mínimo tránsito de vehículos… pero buena.

Atopamos unha pensión máis barata que a do día anterior e fumos a cear, xa que, unha vez máis, non lle metéramos nada ó corpo dende a mañá. Para que vexades que non son ningún obcecado, teño que dicir que comimos moi rico, en cantidade e barato no Paso Obligado, unha cantina de camioneiros. E é máis, direi que os riograndenses son uns auténticos encantos: sen facer dedo nin nada que se lle pareza, dúas señoras ofrecéronse a levarnos, a primeira da terminal ó hostal, e a segunda do hostal ó Paso Obligado.

O día seguinte pasámolo enteiro no ómnibus, así que pouco hai que reseñar. Se cabe, a alegría, o alivio, a paz de espírito que sentimos ó abandonar Río Grande. “¡Feliz Viaje! Municipalidad de Río Grande”, cun mínimo santuario ó Gauchito Gil nun dos soportes do valado publicitario. Utilizas a retranca, a miña propia menciña, para regodearte na túa vitoria. E empañas as xanelas do autobús para non deixarme tirarlle unha foto a ese Cristo crucificado mamotrético e arrepiante que tes á túa saída, para censurar as probas do desmedido da túa fealdade. Aprende a gañar, Río Grande.

Reseñable foi tamén o cruzar de volta o Estreito de Magallanes, desta vez de día, o que nos permitiu sacar máis e mellores fotos.

Cruzando o Estreito de Magallanes de volta.

Tras 14 horas nun bus do que baixamos tres mil veces para solventa-los tediosos e absurdos trámites fronteirizos, chegamos a El Calafate ás 22:00 da noite. Non había preocupación pola procura de hostel, en El Calafate hai Che Lagarto, que, coma sempre, non fallou. Hostelazo, con tódalas letras.

Che Lagarto El Calafate.

Á mañá seguinte, mércores, tocaba visita ó Perito Moreno. O microbús que nos transportou do hostel ó glaciar contaba cunha guía, Catalina, quen ó longo do percorrido foinos aportando información sobre diferentes aspectos tanto de El Calafate coma do Perito Moreno. Explicounos a procedencia do nome do pobo, que lle ven polo calafate, unha pranta que abunda pola zona. Coa descripción de Catalina entráronnos fundadas sospeitas, e en canto o vimos diante tivémolo claro: ó que aquí lle chaman calafate, na Galiza coñecémolo como toxo. E en canto o tiven claro, decidín presentarme na Prefectura (concello) de Calafate cunha serie de propostas baixo do brazo: se ese pobo se chama O Toxo, existe a imperiosa necesidade de inaugurar no seu rueiro a Praza Raquel Costas, a Avenida Georgina Herrera e a Rúa Juan Pablo Vázquez.

Chegamos ó Parque Nacional Los Glaciares ás 11:30. Trátase dunha reserva natural de máis de 700.000 hectáreas, ubicada ó suroeste da provincia de Santa Cruz. Máis aló do seu bosque e a súa fauna, entre onde destacan a águila mora, o zorro patagónico -máis semellante a unha mofeta que a un raposo- ou o huemul, o principal atractivo do Parque Nacional Los Glaciares é precisamente o glaciar Perito Moreno.

Águia moura, de camiño ó Parque Nacional Los Glaciares.

A organización oferta a posibilidade de camiñar por riba súa, a cal escapaba por completo ós nosos petos, así que decidimos acollernos á opción máis barata: movernos por diferentes pasarelas para observar as caras norte e sur deste xigante branco que conta cunha fronte de case 5 quilómetros de extensión, e 60 metros de altura sobre o nivel do Lago Argentino.

Antes de pasar a falarvos do Moreno, quérovos presentar á xente coa que fixemos a visita. No mesmo microbús coñecimos a Sandra, unha alemá de Frakfurt que vivía en Suíza, onde traballaba ocupando un cargo de responsabilidade dentro dunha multinacional alimentaria que non quero nin nomear.

A Ely e a Gonzalo, unha parella de bonaerenses que desfrutaba das súas vacacións en El Calafate, Cons coñecéraos a noite anterior, e eu fíxeno na mesma excursión.

Ely, de 29 anos, cursara estudos para traballar con xente aqueixada de diferentes discapacidades. Fixérao durante case dez anos, pero a súa implicación non lle permitiu poñer a distancia cos pacientes precisa neste tipo de traballos, non foi quén de desconectar unha vez rematada a xornada, e viuse na obriga de elixir entre traballar no que lle gustaba, para o que se estivera preparando, e a súa saúde. Actualmente traballa no call center dunha tarxeta de crédito. Hincha de Racing, era intelixente, detallista, e cun grande sentido do humor.

O seu mozo e compañeiro de traballo era Gonzalo. Non hincha, fanático de Boca, a súa paixón polo equipo xeneize era comparable á miña polo Celta, o mesmo que o seu gusto pola festa. Unicamente con estes datos xa vos poderedes imaxinar o mal que conectamos, pero é que ademáis Gonza era un tipo dunha xenerosidade abraiante.

Baixamos os cinco do microbús, e puxémonos a camiñar polas pasarelas ata topar de fronte co glaciar Perito Moreno. Aquelo era algo maxestuoso, imponente. O día estaba algo anubrado, o que provocaba un xogo de luces e cores que aportaba ó branco natural do xeo uns tons dun azul intenso nos curtes e nas fendas da súa cara frontal, máis abrupta e erosionada que o resto do glaciar debido ós sucesivos impactos coa terra ó longo de sécuos e milenios.

Cara frontal do glaciar Perito Moreno. Así, para comezar.

Os desprendementos de pequenos anacos da súa superficie son constantes, chegando nós a presenciar unha manchea deles. O impresionante barullo que meten ó precipitarse ás augas estas ínfimas porcións de glaciar axudan a facerse unha idea da inmensidade do mesmo.

Á conquista do frío ben equipados, non coma Napoleón.

Nin que dicir ten que nunca na miña vida vira nada semellante, nin de lonxe. O meu estado de perplexidade, aínda que de magnitudes similares, era totalmente diferente ó que vivín en Iguazú. Alí os elementos, auga, vexetación, montaña, xa me eran coñecidos, aínda que xamáis os vira conxugados dun xeito tan salvaxe, tan magnífico.

Pero no Perito Moreno foi diferente. Eu nunca vira xeo en cantidades superiores ás que caben nun vaso de cubalibre, maldita sexa. E ter diante miña a aquel titán xeado mantíñame desconcertado de todo, como agardando a que Superman saíse voando de entre algunha das súas fendas.

Non só xeo é o Parque Nacional Los Glaciares.

E para rematar de desubicar a este pobre paleto que non vira nevar na súa vida, de súpeto comezaron a caer unhas pequenas folerpas, situación que se prolongou durante uns poucos minutos. Nin feito a propósito.

Xa de volta, estabamos dispostos a regresar ó hostel, pero Ely e Gonza comentáronnos a posibilidade de facer algo diferente. E tan diferente. Faláronnos da existencia, no medio do traxecto entre o Parque Nacional e o hostel, dun bar feito de xeo. Totalmente feito de xeo. De xeo o chan, de xeo as paredes, de xeo a barra, as cadeiras… ata os vasos son de xeo. Penso que sobra dicir que antes de que remataran de explicarnos a súa ubicación xa estabamos pedindo na barra. Acompañounos Sandra.

Barra do Glacio Bar.

A visita só permite permanecer no bar un pouquiño menos de media hora. Pero é media hora de barra libre. E para completa-la maxia, había licor café. Licor de café arxentino, pero como xa teño dito, amaga ben.

Con Sandra. Ligar no Glacio Bar, un máximo de 25 minutos rodeados de xeo e vestidos coma esquimais, supón todo un reto.

Non quero virme arriba de xeito inxustificado, non é o meu estilo, pero creo que o feito de beber licor café dun vaso de xeo, nun bar feito en xeo, no medio da Patagonia, elévanos directamente ós altares dos máis grandes licorcafeteiros da Historia, non sei qué opinaredes vós. Para superar isto só se me ocorre brindar con licor café con Breogán, ou bebelo directamente do embigo de Afrodita .

Brindando con licor café nun bar de xeo. Lendario.

Ó chegar ó Che Lagarto, ceíña con Gonza e Ely, onde puidemos degustar unha nova edición da tortilla calvariense de Cons, e sesión fernet ata ben entrada a madrugada.

E o xoves foi día de asado. Foi o motivo polo que quedamos un día máis en El Calafate -ademáis de pola compaña, evidentemente-, e non defraudou. Preparado por Gonzalo, quedoulle deleitoso, e serviu para facer unhas risas co persoal do hostel. Unha última parrafada ata as mil, e a durmir.

O venres era día de partida a Bariloche, había que continuar a nosa remontada hacia o norte. Despedímonos do persoal do Che Lagarto, e de Ely e Gonza, dúas pezas máis para a nosa colección de xente fascinante, xente joya.

Marchamos de El Calafate, O Toxiño, unha cidade re-contra-linda, de parques coidados e construccións de fermosa e orixinal arquitectura, que agocha un tesouro de xeo nas súas montañas.

Como dixen, seguinte parada, Bariloche, a derradeira na Arxentina.

Ruta Nacional Nº3. Travesía Mar del Plata – Ushuaia: manual de cómo chegar á fin do mundo a dedo.

Sábado 8 de abril. A mediodía, cun chisco de retraso, fumos quén de safarnos das amarras coas que nos tiñan secuestrados os nosos raptores Fran e Silvana. Enchidos de síndrome de Estocolmo dirixímonos á Rotonda del Gaucho, o lugar que eles nos sinalaran para comeza-la nosa travesía a dedo, xa que contaba cunha estación de servizo de onde partían os camións hacia a Ruta Nacional nº3, unha das rutas máis longas do mundo e a cal tiñamos que percorrer enteiriña para chegar ó noso seguinte destino: Ushuaia.

Chegamos á citada estación de servizo, e cómo non, dado que eran as 18:00 hora galega, púxenme a escoita-lo Cartaxena – Celta. Partidus interruptus. Pero ollo, que a decisión de adia-lo partido de Pino Zamorano non tape o nefasto xogo que estabamos a realizar, temos que recupera-lo nivel para chegar con garantías ó derbi, o partido do ano.

Co partido suspendido puxémonos a facer dedo ás 14:30. Como nos aconsellaran entre outros Martín en Río e Richi en Floripa, iamos ataviados coas nosas mellores galas, o cal tampouco implica demasiada elegancia precisamente. O toque distintivo, o glamour, aportábao o cartonazo que lles erguiamos ós conductores indicándolles ónde tratabamos que nos transportasen: “Necochea / Bahía Blanca / N-3 Sur. ¡Gracias!”, cunha florciña e unha faciana sorrinte.

A nosa iniciación no mundo do autostop.

Pois con este panorama tardaron exectamente 50 minutos en levantarnos, como din por aquí. Os nosos primeiros “transportadores”: Nelson e Beatriz. Tratábase dunha parella de avós que viaxaba en auto, nun Peugeot de vinte e moitos anos. El, un carniceiro que levaba 50 anos no gremio. Ela, unha ama de casa con ascendencia francesa. Ambolosdóus adicábanse a viaxar por todo o territorio arxentino sempre que podían, dado que os seus fillos había tempo que abandonaran o niño.

Nelson e Beatriz, os primeiros en “levantarnos”.

Tan adorable parella deixounos, tras aproximadamente unha hora de traxecto, en Miramar, un pobo a uns 60 quilómetros de Mar del Plata, xunto a unha xefatura de policía. Aquí tiñámolo un chisco máis doado, xa que os axentes nos facían a metade do chollo, que era parar ó persoal mentres facían un control policial. Foi así cómo nos levantaron por segunda vez, tamén tras menos de unha hora de espera.

Desta volta foi un camioneiro chamado Walter, quen manexaba un tráiler que cargaba cunha máquina de campo decomunal, unha especie de fusión entre un tractor e un aparello que aparentaba ser capaz de destrui-lo mundo en cinco segundos, unha cousa bárbara. Estiven todo o camiño ollando cara atrás por se resultaba ser un autobot e se lle daba por transformarse e emprendela connosco.

Acompañamos a Walter, quen lucía no seu brazo dereito unha tatuaxe que rezaba “Nicolás y Belén, los quiero”, escrito nun corazón, algo completamente atípico dentro do mundo dos transportistas, a face-la entrega daquela máquina infernal. Para elo tivemos que adentrarnos durante unha media hora nunha propiedade infinita, que Walter estimou en 60 hectáreas.

Despois de facer a descarga, continuamos o camiño, e deixounos nunha estación de servizo situada antes da localidade de Necochea, tras uns 100 quilómetros percorridos, e a uns 2.700 de Ushuaia.

Para continuar avanzando, Walter aconsellounos que ó entrar na estación de servizo preguntáramos polo “Vasco Arrate de parte de Tito Dietrich”. A mesma cara que nos quedou a nós cando nos deu eses dous nomes foi a que lle quedou ó persoal da gasolineira cando lles reproducimos a mensaxe, exactamente. O máximo que puidemos conseguir foi que Mauricio, un rapaz que traballaba na estación de servizo, nos achegase á propia Necochea, para pasa-la noite e continuar coa odisea ó día seguinte.

Terminal de ómnibus de Necochea.

Pero non foi posible. Os prezos dos hostais eran totalmente inasequibles para a nosa economía, así que a solución que atopamos foi que, xa postos a pagar, facelo para descansar mentres avanzabamos, polo cal nos diriximos á terminal de buses. Alí preguntamos pola cidade máis lonxana onde nos podían enviar por uns 100 pesos, a cantidade que estabamos dispostos a pagar para pernoctar en Necochea. A resposta foi Bahía Blanca, a última cidade que iamos pisar da provincia de Buenos Aires.

O ómnibus saía á 01:00, así que tivemos tempo de cear na propia estación e ata de ver unha peli dos G.I.-Joe, unha cousa mala, antes de poñer dirección á capital do básquet na Arxentina.

Chegamos a Bahía, cidade natal de Emmanuel Ginóbili, ás 06 en punto da mañá. Era domingo, e todo o mundo nos advertira de que os camioneiros non sairían rumbo ó sur ata entrar o serán, e dado que non puidemos descansar nada no autobús, optamos por botar a durmir na terminal de Bahía Blanca antes de achegarnos ó punto onde continuar co tema autostop.

Un púxose a durmir no chan, enriba dunha esterilla. O outro, nas típicas cadeiras de ferro separadas polos repousabrazos. Descansei peor que o día que durmira sobre un leito de estrelas ninja, cunha bandeira do Real Madrid por manta e con Alfredo Urdaci dicíndome guarradas ó ouvido.

Espertamos, ou máis ben dimos por finalizada a nosa tortura, contra as 12:00 do mediodía. Dirixímonos ó lugar onde nos indicaran que era máis factible que nos recolleran, a estación de servizo Cholo, xantamos e puxémonos ó chollo. Era domingo, e todo canto carro pasaba ía ata arriba de xente e maletas. Así e todo, non transcorreron máis ca dúas horas antes de que un camión se botara á cuneta ó ver o noso cartonazo.

Cando subimos, ós mandos achábase un señor con camiseta e bermudas, cabelo branco e panza considerable. Unha panza que tiña unha peculiaridade que me chamou a atención de inmediato: en troques de gardar a típica forma oval de toda panza usual que coñecera ata ese momento, ésta presentaba na súa parte central un ángulo recto, unha arista perfecta que daba a impresión de que o dono gardase mesmiño unha caixa cuadrangular baixo a camiseta. Ó tipo débeno parar á saída dos centros comerciais tres veces por semana.

Pois o tipo en cuestión, querid@s amig@s, o tipo en cuestión facíase chamar “Oso”. Si, xa sei que o alcume dá xogo. Para aqueles/as que tal alcume lles faga dubidar da heterosexualidade de Oso, vou a aportar uns poucos datos: con 62 anos de idade, Oso tiña 9 fillos, 15 netos e dous bisnetos.

Oso, todo risa, todo dexenere.

E non só iso. O moi truhán comezou a falarnos da súa dona en Buenos Aires, pero cando se embalou, contounos anécdotas da súa “moza” en Perú, da cal temía estar namorado, da súa moza paraguaia, dunha doutora que o acompañaba a miúdo en diversas rutas e coa que practicaba diversas cochinadas, dunha tatexa coa que nos recoñeceu que tiña o mellor sexo que probara na súa vida (“¡qué cogidas me pega, che!”, foron as súas palabras textuais), e dun par delas máis na provincia de Río Negro, onde el vivía.

Cando se sentiu a gusto, xa pasou ós detalles. Comezou a relatarnos historietas a mancheas, a cada cal máis bizarra. Como o día que ó rematar de coger cunha das súas “mozas”, a ésta déuselle por presentarlle ó seu álter ego Roberto, xa cunha pixa de plástico na man.

Deixando a un lado o moralmente cuestionable dos seus escarceos extramatrimoniais, as risas que nos botamos con semellante personaxe foron case épicas. Risas que para min se viron truncadas de raíz cando, ó parar nunha estación de servizo para repostar o termo de mate, me decatei de que perdera unha das dúas tarxetas de débito. Tiven que chamar a casa ás 02:00 hora galega para que a miña nai anulase a tarxteta. Por sorte, mamá liquidou os trámites coa axilidade e eficacia que só as mamás saben e poden facelo.

Ás 00:00 da noite chegamos a Viedma, a cidade da provincia de Río Negro onde vivía Oso, a 2.187 quilómetros de Ushuaia. Había que pasa-la noite, e Oso fíxonos unha oferta que non puidemos rexeitar: el conseguíanos unha pensión súper barata, incluso un taxista de confianza que nos levase até ela, e nós aparecíamoslle ó día seguinte na súa casa para proseguir o camiño con el. Perfecto.

A Ruta Nacional Nº3 dende o camión de Oso.

O taxi deixounos na porta da pensión, e ós poucos minutos chegou Ramón, o amigo de Oso encargado de rexentala, para facilitarnos as chaves da habitación e amosarnos as instalacións, xa que alí non traballaba ninguén.

Ben. A pensión en cuestión non tiña nin nome, así que imos a chamarlle Pensión Ramón. A Pensión Ramón, non vos vou a mentir, non chegaba ós niveis de calidade do Hotel Globo, é certo. Tamén está conformada únicamente por un baixo, e tamén conta únicamente cunha cociña como estancia adicional. Sae perdendo en canto a número de baños, xa que só posúe un para todo o “complexo”, pero gaña sobradamente en canto a número de habitacións, con nove.

Corredor da Pensión Ramón.

O que chama a atención da Pensión Ramón é a disposición das estancias, a escasa iluminación e o precario da conservación da súa estructura, o que fai dela un lugar ideal para rodar unha película de terror. Igual non de serie “B”, seguramente de serie “V”, pero de terror á fin e ó cabo.

A porta do fondo é o baño da Pensión Ramón.

O anuncio de tele local da Pensión Ramón sería así:

“Si sos una rubia pelotuda y querés correr por un pasillo escapando de un asesino incompetente mientras tropezás 27 veces, vení a la Pensión Ramón. Disfrutá jugando al Conecta 4 en sus agujereadas sábanas, hacé la ouija en la cocina, y contactá con El Fary o con tu puta madre. Pensión Ramón. Vení y cagate”.

Erguímonos a mañá do luns tras un descanso máis que preciso despois de máis de 24 horas sen durmir. Fumos a dar unha volta para coñecer non Viedma, senón Patagones, a localidade que está á outra beira do Río Negro, o cal cruzamos en chalana. Por recomendación de Oso, visitamos o casco vello e a súa catedral, así como el Puente Viejo, que segundo el é unha das dúas pontes levadizas do mundo que contan con motores hidráulicos.

Lancha coa que cruzamos o Río Negro.

Puente Viejo, Patagones.

Tras tan fonda visita, encamiñámonos ó enderezo de Oso. Éste vivía na Calle 20, no poboado de El Valle. Todo o mundo ó que lle preguntamos pola súa situación recomendounos que andasemos con moito ollo, o que non nos aconsellou directamente que non entrasemos.

Unha vez alí, é certo que El Valle é un poboado case que marxinal, composto por vivendas medio derruídas e beirarrúas de terra. Pero non nos sentimos inseguros en ningún momento. Procedimos a unha limpeza a fondo do camión, instalación de gardabarros incluída, e reanudamos o camiño ás 17:00 da tarde. Canda nós partiu un cuarto pasaxeiro, Dani, un veciño de Oso que pretendía atopar traballo buscando máis ó sur.

Calle 20, poboado de El Valle, Viedma, Río Negro.

O noso destino era Comodoro-Rivadavia, coñecida no país por Comodoro, o cal nos deixaba únicamente a 1.351 quilómetros do noso obxectivo final. Este tramo da Ruta N-3 conta con estradas de calidade bastante aceptable. A paisaxe, monótonamente composta por inmensas propiedades de cultivo de cebolas, allo e pasto, só se ve esporádicamente interrompida por pequenos santuarios acompañados de bandeiriñas vermellas en devoción ó Gauchito Gil, un personaxe do santoral profano (non recoñecido pola Igrexa), que segundo conta a lenda foi un desertor da guerra contra o Paraguai que sanou milagreiramente ó fillo do seu inxusto executor, e que conta con moitísimos devotos na Arxentina.

Santuario en devoción ó Gauchito Gil.

Guanacos, unha especie de llamas pero co pelo máis longo, lebres e ata avestruces habitan máis aló das cunetas.

Canto máis nos adentrabamos no sur da Patagonia, máis perigosa se tornaba a estrada. Pronunciados ascensos, baixadas de vértixe, choiva, o xeo, habitual aínda que non nos colleu a nós…

Con todo, chegamos a Comodoro o martes ás 11:30 da mañá. Novamente, 24 horas sen durmir. E de novo os prezos dos hostais e hoteles, que albergues non había, eran completamente prohibitivos para nós. Comodoro, na provincia de Chubut, é unha cidade que conta cun nivel de vida carísimo. É fea con avaricia, pero constitúe un dos principais proveedores de petróleo do territorio arxentino. Unha vez máis, debiamos antepoñer a economía ó noso descanso, e unha vez máis nos encamiñamos á terminal de ómnibus para seguir avanzando mentres descansabamos, aínda que fose malamente, moi malamente.

Nesta ocasión a localidade escollida ónde chimpar foi Río Gallegos, a última cidade da Arxentina continental, o último destino antes de dar o salto á provincia insular de Tierra del Fuego. Montamos no bus ás 14:00 do serán, e chegamos a Río Gallegos ás 02:00 da madrugada.

Desta volta, e iso si, tras buscar debaixo das pedras, atopamos unha “hospedería”, La Posada, que se axeitaba ós nosos orzamentos. O problema era que nos instalamos sobre as 04:30, e debiamos abandonar a habitación ás 10:00.

O mércores, tras abandonar La Posada, dispuxémonos a ubicarnos na estación de servizo de onde saían en teoría a meirande parte de transportistas dirección sur. Comezamos a facer autostop ás 11:00. Ventaba con gran forza, o que agudizaba considerablemente a sensación de frío. Cando xa levabamos un par de horas dándolle ó dedo, detívose un coche onda nós. O tipo non nos ía transportar, pero achegounos á outra punta da cidade, onde se atopa a saída da autoestrada cara ó sur. Alí botamos outras dúas horas. Xantamos uns sandwiches de xamón iorque e queixo. Case saímos voando. Era certo que todo aquel que pasaba por alí levaba dirección sur, pero apenas pasaban camións, que constitúen a nosa principal esperanza.

Rematamos por perder a paciencia, e por voltar á estación de servizo onde comezamos o día. Era unha hora de camiño para voltar a cruzar a cidade. O vento da Patagonia zoaba intensamente. E facíao de cara, facíao na contra. As mochilas pesan o dobre. As pernas, o quíntuple.

Pasamos pola terminal de buses para consultar o horario do derradeiro ómnibus ó sur en caso de que non nos recollese ninguén. Non sairía ningún ata o día seguinte. Continuamos ata a estación de servizo. Eran as 17:00, e xa levabamos seis horas de espera. Unha furgoneta parou diante nosa. Era para ofrecernos aloxamento se non atopabamos transportista. Debiamos apestar a derrota.

E de súpeto, sucedeu. Cando xa estabamos a piques de baixa-los brazos, apareceu o camión salvador. O conductor era Daniel Riera, un santafecino con ascendencia mallorquina. El sería o encargado de transportarnos ata Río Grande, xa en Tierra del Fuego. Para elo debiamos adentrarnos en territorio chileno durante uns 100 quilómetros, para voltar a adentrarnos na Arxentina antes de chegar á cidade máis populosa da provincia.

Dani, o camioneiro co que chegamos a Tierra del Fuego.

Dani era un tipo enormemente interesante. Con el falamos absolutamente de todo, non calamos nin un segundo en todo o traxecto. A vida tratárao con extrema dureza, padecendo o suicidio da súa nai, a morte por cancro de case tódolos seus irmáns e outros membros da familia, problemas de diversa índole co seu pai… ata que o corpo non lle aturou máis, e padeceu un infarto que o levou a pasar uns minutos no outro mundo. Tamén falamos de experienzas cercanas á morte. Aínda así, o tipo gozaba dun setido do humor xenial e envexable.

Como dixen anteriormente, o traxecto implicaba un tramo por Chile, que incluía o estreito de Magallanes. O mércores 11 de abril, contra as 20:30 do serán, estabamos embarcados nun ferri que nos ía transportar a nós e ó noso camión ó longo dos 8 quiómetros que separan as dúas beiras do estreito de Magallanes na súa parte máis angosta. Sen dúbida, un momento especial e sinalado na nosa viaxe o cruzar un paso natural tan relevante na Historia da civilización.

No Estreito de Magallanes.

Ferri no que cruzamos o Estreito de Magallanes.

No medio da travesía, Dani achegouse a Cons e máis a min mentres falabamos e observabamos o firmamento, ó gozar dun dos ceos máis estrelados e limpos que viramos nas nosas vidas. Deu a impresión de que tomaba nota. Abofé que si.

Ó reanudar o camiño, xa na outra beira do estreito, Dani detivo o camión no medio da nada, e obrigou a Cons a baixar do camión. Éste obedeceu sen telas todas consigo. Que un camioneiro te mande baixar do tráiler no medio da nada, en Tierra del Fuego, a 13.000 quilómetros da casa, non debe transmitir moi boas sensacións. A cousa cambiou cando Dani lle dixo que ollara cara arriba. Este si era o ceo máis limpo e estrelado que viramos nas nosas vidas. Podíanse apreciar perfectamente a Vía Láctea, e diferentes nebulosas. Espectacular. Un agasallo dos que non se esquecen e dos que non se pagan con cartos, como lle apuntou Cons.

Chegamos á fronteira arxentina ás 02:00 da madrugada. Ésta pecha ás 22:00, así que tivemos que ficar a durmir no camión ata as 08:00, hora na que reanuda a súa actividade. Non pegamos ollo.

De volta á Arxentina, tardamos apenas 3 horas en chegar a Río Grande. Tan só estabamos a 220 quilómetros do noso obxectivo. Despedímonos de Dani, unha persoa excepcional.

Para completa-la travesía únicamente tivemos que montar nun microbús que nos achegou a Ushuaia, onde arribamos o xoves 12 de abril ás 15:30 da tarde. Xa estaba. Aventura culminada. Cinco días levounos percorrer os 3.079 quilómetros que compoñen a Ruta Nacional Nº3, a que une Buenos Aires e Ushuaia. Xa nos atopabamos na fin do mundo, a cidade máis austral do planeta, a que marca o límite sur do territorio habitado polo ser humán. Máis ó sur só se atopa a Antártida. Un novo fito na nosa aventura. Hei de recoñecer que me sentín orgulloso.

Xantamos, e dado que levabamos outras 24 horas sen durmir, algo que ocorría por terceira vez en cinco días, instalámonos no Haush Hostel -por recomendación de Terry- e puxémonos a durmir coma se nos fose a vida nelo. E case nos vai, porque espertamos ó día seguiinte ás 07:00 da mañá. Cons ergueuse para cear, eu nin iso.

Ushuaia, a fin do mundo.

E espertamos ás 07:00 da mañá para tomar o autobús que partía ás 09:00 cara ó Parque Nacional Tierra del Fuego, situado 12 quilómetros ó sur de Ushuaia, no extremo sur da Cordillera de los Andes. Limita ó sur coa Canle de Beagle, e conxuga no seu territorio diferentes lagoas comunicadas entre si e co mar, e terreos montañosos ocupados por densa vexetación. Todo elo rodeado, naturalmente, por varias formacións montañosas nevadas no seu cumio.

Dentro das caminatas que oferta a organización, nós escollimos o paseo pola beira da Canle de Beagle, para adentrarnos na Bahía Lapataia, desviarnos paara visitar o Lago Roca, ou Acigami en yagán, a lingua dos Yámanas, os indios indíxenas do territorio de Tierra del Fuego, e rematar por descender ó punto onde remata a Ruta Nacional Nº3. Alí, nas augas da Bahía Lapataia, puidemos albiscar dúas toniñas, unha especie de orca pequerrechiña, que nos vacilaron ata fartarse para deixarnos sacarlles unhas fotos. Ó final foron cinco horas camiñando, para un total de máis de dez quilómetros, máis ou menos.

Canle Beagle, P.N. Tierra del Fuego.

Lago Roca ou Acigami.

Unha das dúas toniñas que puidemos observar en Bahía Lapataia.

A fin da fin do mundo.

Ás 15:00 recolleunos un microbús na fin da fin do mundo, e ás 16:00 estabamos xantando no Haush. Mercáramos un pouco de polo, e co que atopou pola cociña Cons inventou uns “espaguetis convertidos en fideoua con polo e salsa de verduras ós catro queixos. Improvisación na cociña en estado puro.

E pola noite… pola noite había cita coa tradición. Levabamos un mes na Arxentina, e nin olláramos de lonxe a unha garrafa. Era momento de poñer solución a iso. No Brasil, unha garrafa de caipirinha foi Garrafinha. Na Arxentina, unha garrafa de fernet con cola converteuse… na Che Garrafa.

A señorial Che Garrafa, elaborada a base de fernet con cola.

Dimos boa conta dela, e achegámonos a un irlandés que se atopaba a dúas cuadras do hostel. Estaba demasiado petado, e aínda por riba un tipo bastante perxudicado estivera a rompernos as bolas xa dende o momento Che Garrafa, o que nos curtou o rollo, así que a iso das 02:00 xa estabamos no leito.

O sábado era para dar unha voltiña pola cidade, pero entre que botou a chover todo o día e que estabamos preguiceiros de todo, non puxemos un pé fóra do hostel. Eu estiven co blogue todo o día, e Cons fedellando en internet. Ademáis, había que gardar forzas para o día seguinte, domingo, día de derbi.

Pero iso xa formará parte do seguinte post. Tras segui-lo partido abandonaríamos Ushuaia para emprender o camiño de voltá ó norte, con obxectivo no Calafate.

Ushuaia, a fin do mundo, capital de Tierra del Fuego, Antártida, Illas do Atlántico Sur e, como eles mesmos pregoan, das Illas Malvinas. As referencias ás citadas e polémicas illas son constantes ó longo do territorio de Tierra del Fuego, por proximidade xeográfica e por constituir unha zona estratéxica e chave ó longo da escasa duración da guerra contra Inglaterra.

Ushuaia, unha cidade pequerrecha e moi coqueta, que lembra ó pobo onde se desenvolvía a serie Doctor en Alaska, unha poboación ubicada no medio das montañas, afeita ó frío e á neve. E ó vento, o dichoso vento da Patagonia.

Quedounos mágoa de non poder facer ningunha excursión para ver pingüíns, chegamos en mala época. Outra vez será. Ou non.

Mar de Ajó e Mar del Plata. O planeta dos cans e a outra “Perla do Atlántico”

Sábado 31 de marzo. 05:00 da mañá. Ou da madrugada, como prefirades, é a mítica hora absurda, que non sabes moi ben en qué franxa do día has de ubicala. Pois a este absurdo horario, aturdidos tras ser bruscamente espertados polo conductor do autobús, vímonos na terminal de Mar de Ajó.

Preguntamos na cafetería polo enderezo que tiñamos da casa, Manuel Rico número 739, e puxémonos en marcha. Ós cinco minutos de camiñar por beirarrúas convencionais, desapareceron o cemento e mailo asfalto, e comezamos a avanzar por estradas de terra arenosa.

Transcorreu menos de media hora ata que nos atopamos de fuciños coa nosa casa, a que era dos avós de Lucho, e que actualmente se atopa á venda. Era unha casiña xeitosa, sen demasiados alardes, con salón, cociña, dúas habitacións e baño. Levabamos instruccións detalladas de por ónde entrar, de cómo abrir o paso da auga e conectar a electricidade. Para conseguir gas xa nos rompimos un pouco máis a cabeza, pero nada fóra do normal.

A nosa casa en Mar de Ajó, cortesía de Lucho Massarotti.

Notábase que Paco, o encargado de facilitarnos as chaves e as instruccións, pasaba periódicamente por alí, o nivel de hixiene era máis que aceptable. Tras facer de aquelo un fogar habitable, e dado que non eran horas para nada, e menos nun pobo de aquelas características, botámonos a durmir un anaquiño.

Espertamos polo serán cedo, e saímos a pasear polo pobo.

Mar de Ajó é unha localidade costeira da provincia de Buenos Aires, situada a uns 300 quilómetros ó sureste de Ciudad Capital, e que conta cuns 20.000 habitantes, aproximadamente. A zona onde nós viviamos estaba moi pouco urbanizada. Polos seus camiños de terra transitaban motos, cabalos e carros, o menos habitual era ver pasar un automóbil. Había que achegarse á principal arteria da cidade, a Avenida Costanera, para atoparse con estradas asfaltadas, edificios, hoteis onde se aloxan os numerosos turistas que visitan Mar de Ajó en tempada alta, comercios e ata un casino.

Carro tirado por un cabalo pasando xusto por enfronte do noso portal.

Camiñamos ata chegar á praia, unha auténtica inmensidade da que non vos podo falar con certeza da súa lonxitude, xa que pese a camiñar horas por ela, non fumos quen de ver nin o seu comezo nin o seu remate. Cando nos rendimos, subimos a camiñar por unha das rúas paralelas á praia.

Un peirao na inmensa praia de Mar de Ajó, San Bernardo e non sei cántas localidades máis.

Canto máis avanzabamos menos modesto se amosaba o noso entorno, máis nivel ofrecían tanto vivendas como negocios. A explicación era do máis esclarecedora: xa non estabamos en Mar de Ajó, de tanto camiñar pasáramonos e atopábamonos en San Bernardo, a localidade contigua, e que aparentemente conta cun concello con máis recursos que Mar de Ajó, por dicilo dalgún xeito.

O que nos chocou de San Bernardo, ademáis de semellante diferenza de nivel de vida cos seus veciños do sur, foi que, coma se o seu nome fose un preludio, aquel era un pobo dominado polos cans. Eu calculo que a relación debía de ser de 106 por cada ser humano, can arriba can abaixo. Pero non só era a proporción: camiñando por San Bernardo tes a sensación de que a especie humana está subordinada á canina, que veneran ós cans e obedecen e acatan as tiránicas leis perrunas. De feito pareceume albiscar ó lonxe a un señor con traxe de Armani correndo cun pao na boca para entregarllo ó seu dono, un chihuahua de 100 gramos. Iso si, á volta vin ó mesmo chihuahua recollendo cun periódico as deposicións do señor de Armani, o que me fixo reflexionar sobre cál das dúas sociedades está realmente sometida ós desexos dos cans, se a de San Bernardo ou a nosa.

Xa deixando pensamentos trascendentais a un lado, chegamos a casiña ás 22:00, tras sete horazas de camiño entre ida e volta.

O domingo ás 15:00 había que estar nunha cafetería que localizaramos o día anterior en San Bernardo, e que contaba con Wi-Fi. Para quen aínda non se decatase a estas alturas, efectivamente, xogaba o Celtiña. Nesta ocasión o rival era o Vila-Real “B”, e dado que o Valladolid gañara o día anterior e se achegara a tan só un punto, era necesario sacar o partido adiante. Unha vez máis, os meus ollos eran Xaime Escudeiro.

Nunha primeira metade bastante frouxa por parte do equipo, apenas puiden escoitar dous minutos seguidos debido ó precario da conexión á rede. De cara á segunda parte mudeime ó bar de enfronte, onde a conexión mellorou sensiblemente, mesma melloría que experimentou o xogo do Celta, que con goles de Orellana e Iaguiño se impoñía por 2 a 0.

Se a narración do gol de Joan Tomás a semana anterior por parte de Xaime soara a música celestial, o xeito no que cantou estes dous emocionoume ata tal punto que chegou a poñerme os pelos de punta. Entráronme gañas de chorar. Non o fixen. Sería coma botar os carros antes que os bois, e aínda a risco de resultar cansino, queda moitísimo camiño que percorrer. O mesmo que nos sucedía a nós, que tiñamos unha boa quilometrada por diante antes de chegar a casa.

Cando o fixemos, collimos dúas cadeiras, e coma se fosemos dous texanos de toda a vida, sentamos no porche da casa escoitando música, parolando, e observando o que pasaba pola rúa que tiñamos enfronte, que principalmente eran cans soltos e xentes de etnia xitana. Cando nos aburrimos de face-lo Cletus, Cons foise deitar, e eu fiquei escribindo ata as mil.

Non é Arizona, é Mar de Ajó.

O luns ás 11:00 da mañá pasou pola casa a irmá de Paco para recolle-las chaves e levalas de volta a Buenos Aires, así que era momento de partir a Mar del Plata, dende onde tiñamos pensado comezar o descenso á Patagonia. O que sucedeu realmente xa o relatarei cando proceda, agora é tempo de rendirlle tributo a Mar de Ajó na nosa despedida. E fareino facendo miñas as verbas daquela canción dos Red Hot Chili Peppers: “I know, I know, for sure: the life is beautiful in Mar de Ajó”.

Manuel Rico, a rúa onde se atopaba a nosa casa.

Como dicía, o noso seguinte destino era Mar del Plata. Collimos o colectivo ás 14:00 na terminal de Mar de Ajó, e chegamos contra as 18:00. O plan era pasar a noite e pola mañá achegarnos a unha zona de tránsito de camións para iniciar o descenso a Ushuaia facendo autostop.

Aínda seguiamos en números vermellos tralo varapao que supuxo o Brasil para as nosas economías, e tivemos que deseñar un plan de aforro e austeridade, cuxa primeira medida foi desprazarnos a dedo de Buenos Aires a Ushuaia e de alí ata a parte máis septentrional posible de Chile. O plan era saír o martes pola mañá se non fose posible contactar con Valeria, outra membro do equipazo arxentino de Río, pero si foi posible.

Instalámonos no Hostel Che Lagarto sen pensalo dúas veces trala boa experienza de Montevideo, e cando nos conectamos a internet a comunicación con Vale foi inmediata. A cita sería ó día seguinte, martes, ás 19:00 do serán.

Estivemos un anaco de parrafada con Fran, o recepcionista do hostel, un tipo auténticamente caralludo, que estudiara avogacía e a exercera durante catro anos, pero que asqueado dese mundo de depredación e sometemento dos valores máis básicos do ser humano, decidiu rachar con todo e lanzarse á aventura de rexentar o Che Lagarto canda a súa moza Silvana, a quen coñeceriamos máis adiante. Os irmáns de Silvana foron os fundadores da franquicia Che Lagarto, e ela, unha moza encantadora e sorrinte, todo buena onda, de trato cercano e moi agradable, estaba envorcada neste proxecto en Mar del Plata cóbado con cóbado con Fran, proxecto que dera comezo no mes de decembro.

A parella Che Lagarto Mar del Plata, Fran e Silvana. Imposible que non lles vaia ben co encantadores que son.

O lóxico é pensar que lles vaia estupendamente, xa que as instalacións eran as mellores que nos atopáramos ata ese momento con bastante diferenza, os prezos eran moi bos, e eles fanse querer unha barbaridade.

Cando apertou a fame achegámonos a un restaurante da mesma rúa que o hostel, Los 4 de Charly, un local que nos gañou por completo xa que, aínda que na actualidade se sirvan comidas, as evidencias de que no seu día aquel sitio foi un antro de canalleo dos importantes estaban moi patentes. Ó chegar, unhas risas con Fran ata ben entrada a madrugada, e a durmir.

O martes saímos a coñecer Mar del Plata, unha grande cidade realmente linda, que pola súa arquitectura e parques lembra a cidades cantábricas coma Santander ou Donosti. Camiñamos polo paseo marítimo, a Avenida Peralta Ramos, un traxecto agradable e reconfortante, que alterna praias con cantís onde rachan as ondas. Tras tan bonito paseo deunos a hora de quedar con Vale, que se presentou con puntualidade británica no Che Lagarto. Con Vale, de quen teño que dicir que lle senta moi ben a Arxentina, xa que persoalmente a atopei incluso máis linda de cómo a lembraba en Río, fumos a tomar unha cervexiña nun local ubicado nas instalacións dun pequeño castelo, e con vistas ó mar. Case nada.

Cantil na Avda. Peralta Ramos.

Solpor en Mar del Plata, dende a Avda. Peralta Ramos.

De “joda” con Vale.

Máis tarde era para ir a unha festa na casa dunha amiga súa, pero ésta quedou adiada por falta de efectivos, segundo nos informou Vale. Isto, como vos poderedes imaxinar, non nos botou para atrás nin moito menos, e trouleamos pola nosa conta tomando unha “torre” (a xirafa do Abadía) nun irlandés.

Cunha “torre”, o que nós coñecemos por xirafa

¡Si, si, si, a copa xa está aquí!

Ó día seguinte amencimos sen ganiñas ningunhas de abandonar Mar del Plata. A excusa perfecta atopámola nunha treboada de magnitudes moi respectables (en Buenos Aires deixou 16 mortos), que claramente facía imposible botar horas á intemperie agardando por un camioneiro ó que se lle abrandase o corazón e nos recollese.

Pola noite voltamos a quedar con Vale, desta volta no Kerry Keel, outro local irlandés na zona de marcha marplatense. Despedímonos dela ó remata-las pintas. Contamos con vos para a nosa seguinte aventura, seguramente en autocaravana, señorita Valeria Alberola.

O xoves xa non tiñamos excusa para non patir hacia o sur. ¿Solución? Quedar un día máis sen poñer excusas. Estabamos ben a gusto tanto no Che Lagarto coma en Mar del Plata, Márdel era unha cidade que nos facía realmente felices, e dado que estamos viaxando para, entre outras cousas, desfrutar, decidimos prolongar as estancias onde se nos trate tan ben coma o facían Fran e Silvana. Ademáis, xa tiña o enderezo do Centro Galego de Mar del Plata, a cal me facilitara Fran o mércores, na parola e sesión de fernets de rigor de cada noite antes de irnos a deitar.

Tomada a decisión, o sábado erguímonos con sobresalto. Ó ir prolongando a nosa estancia ós poucos, atopámonos con que a nosa habitación estaba reservada para ese día, e tivemos que mudarnos a outra. Non me gustan as mudanzas. Menos se non as espero. E moito menos se teño que facelas nada máis espertar. O meu enfado aumentaba a medida que transportaba cousas dunha habitación a outra. Dixen cousas que fixeron chorar ó neno Xesús.

Tras meternos unha parrillada en Los 4 de Charly, a cousa máis gocha que fixen na miña vida, papando intestinos, fígados, riles, e creo que ata un anaquiño de ialma do pobre animal con máis ben pouca preparación, puxemos rumbo ó Centro Galego.

Como xa dixen, eramos felices en Mar del Plata. Estabamos a pasar uns días estupendos na “perla del Atlántico”, perdoándolles incluso que nos copiaran o alcume. Pero amigo, cando estás de viaxe existe un factor que sempre aparece cando non o buscas, cando non o chamas, cando menos o agardas, e que é un vello coñecido de nós @s galeg@s. Si. Falo da saudade. Bendita ou maldita dependendo do prisma co que se analice, do momento, da persoa. Pode incluso que as dúas cousas ó mesmo tempo. Pode ser devastadora, pero seguramente sexa sempre precisa. O caso é que a min chegoume por primeira vez ese día, o xoves, tras mes e medio de viaxe e pode que no momento no que me atopaba máis cómodo.

A noite anterior estivéralle escribindo a Eva para poñela ó día, pero non puidéramos falar xa que ela non estaba conectada. Ó poñer a cargar o móbil ó día seguinte, tras acendelo, entraron todas as súas mensaxes de resposta. Tampouco coincidimos, e tampouco puidemos conversar. Horror. Quedei un espazo de tempo que non sabería determinar coa vista perdida, mentres unha sucesión infinita de imaxes e lembranzas se espetaba unha tras outra coa miña mente, incapaz de facerme reaccionar. Xa estaba. Xa tiña o becho metido no corpo.

Pasei o resto do día apoucado, cabizbaixo, melancólico… saudento. Tiña saudade de Eviña. E, por extensión, de tod@s vós, miña xentiña. Para facela mellor, de camiño ó Centro Galego déuseme por mercar unha botella de licor de café, un sucedáneo do noso LK co q ue esperaba saciar o mono que xa viñamos un tempo longo arrastrando, e de paso paliar o ataque de saudade que viña de aqueixarme ese mediodía.

Pola noite, mentres nos “inxectabamos” a nosa dose de “licorcafeína”, conteille as miñas penas a Cons. Curiosamente, a el pasáballe unha cousa moi semellante. ¿Será contaxiosa a saudade?

Pois así, saudentos perdidos, fixemos o camiño ó Centro Galego. Paramos e paseamos polo Parque Mitre, que presentaba un gran ambiente. Picados pola curiosidade de ver o seu nome por todas partes dende que chegamos a Buenos Aires, decidimos informarnos: segundo parece, o tal Mitre, Bartolomé Mitre, foi Gobernador de Buenos Aires e Presidente da Nación Arxentina no século XIX, ademáis dun importante militar e xornalista. Continuamos o camiño.

Desta volta iamos con moitas menos expectativas que o día do Centro de Buenos Aires por motivos obvios, dada a importancia e relevancia que ten cada un de cara á nosa cultura.

Ó chegar, timbramos na porta, pasamos e achegámonos a recepción. Alí informáronnos da escasa actividade coa que contaba o Centro ese día, xa que era feriado (festivo). O Centro Galego de Mar del Plata si é un centro social. Conta na súa planta baixa cunha estátua de Rosalía, unha vitrina con escudos de concellos do País, entre eles o de Vigo, e unha gran sala á que non puidemos acceder. Nos andares superiores conta cun salón de actos, cafetería-restaurante, ximnasio, e demáis instalacións. Xeitoso, pero nada fóra do normal.

Centro Galego de Mar del Plata.

Escudo de Vigo no Centro Galego.

Canda Rosalía de Castro.

De volta ó hostel, xa de noite, comezamos a churrar a botella de licor de café. Antes disto estivera a conversar con Ruiz e Potri, que andaban por Gondomar canda Anxo, Lagu e Prego, o que non fixo máis que aumentar a miña morriña. Foron momentos para compartir saudades, e de brindar por todo o habido e por haber.

Calquera diría que estabamos a falar da nosa saudade…

O licor de café amagaba ben, cumpriu con nota como substitutivo do LK, non coma o chocolate co sexo. Eu pensaba que ía rematar por escarallarnos vivos, pero conseguiu erguernos. Incluso saímos do hostel para ir a tomar unhas cervexas con Julie, unha moura arxentina de orixe francesa que coñecéramos a noite anterior e coa que estiveramos de parrafada ata as mil; Teresa, unha alemá de Leipzig que levaba un trancazo importante, e Gaspar, un barilochense emparellado cunha loira de Montana.

Aínda que non me creades, rapaces/as, fumos os primeiros, con Gaspar, en voltar ó hostel. ¿Por ter que madrugar? Pode. ¿Morriña? Tamén.

O venres espertamos, agora si, con toda a intención do mundo de arrincar ó sur. Erguímonos, duchámonos, Cons almorzou, e foi a pola roupa á lavandeiría. Era feriado. Estaba pechada. Desta volta xa non nos fixo graza ningunha ter que ficar un día máis, comezabamos a ter un déficit de tempo que comezaba a preocupar. Ademáis, non quedaban camas libres para nós. Recollimos a equipaxe, e botamos a tarde no hostel, vendo a Copa Davis e agardando por novidades no movemento nas habitacións que deixase oco para nós. Ó fío das 20:00 do serán produciuse, e quedou sitio na habitación onde estabamos. Novo golpe de sorte. Xa só quedaba despedirnos do persoal, especialmente de Fran e Silvana, e prepararnos psicolóxicamente para o troco de modo de viaxe que nos agarda.

Ata hoxe foi todo moi bonito, saíunos todo a pedir de boca, pero agora a cousa cambia.

Baixamos á fin do mundo, á cidade máis austral do planeta, a vivir baixo cero as 24 horas do día ó longo de 3.300 quilómetros de estrada, que dependendo de cómo saia o tema do autostop, deberían supoñer entre 3 e 5 días de travesía.

Adeus mundo da piruleta, ola mundo dos pingüíns. Sendo sinceiro, e sen ánimo de facerme o “chulito”, xa tiña gañas. Xa vos contarei.

Chegou o momento de que eu tamen escriba algo ;)

Que contaros destas primeiras semanas de “Volta ao Mundo”?? Eu non son unha persoa que goste de escribir, mais podemos intentalo.

Se cadra deberia comezar coa dificultade da despedida… Foi duro! Difícil! Dicir adeus por un ano a tanta xente que queres; …por senón volo contaron Vero,Pali e Mery; case saimos correndo de Barajas para calquer lado que non fora aquel avión, hehe!

Tras todos eses momentos dificiles de despedidas e nerviosismos a verdade que a cousa non puido comezar mellor, pero isto xa o contou Adri…

Asi que neste primeiro tramo de rota brasileira-paraguayo-uruguayo-arxentina que decir novo fora do que non dixera Adri?

Se cadra as miñas propias sensacións… a sensación de estar no alto de Olinda mentres o Sol iba caindo compartindo unha cervexa e falando dos cambios que se teñen producido no Brasil dende que o Partido dos Traballadores (o Lula) tomara goberno mentres a xente seguia brincando.

Se cadra a sensación da utilidade do noso idioma, o galego. “Voce fala muito bem o portugues!” Xa van varias veces que mo din, ao que teño que responder que eu nunca estudie portugues, e que o unico que fago e falar galego.

Se cadra, camiñar pola Chapada Diamantina, aberto a trascendencia, aberto no pais da Fe, aberto de novo ao “Deus da Vida”, “aberto a algo Máis”, sentilo Camiño de novo… saber que esta viaxe ten moito de Ultreia, pero tamén de Suseia… isto non deixa de ser unha pregrinaxe a gran escala.

Se cadra sorprenderte da vexetación similar a nosa… si, aquí tamén hai fentos! Son Atlánticos! O Brasil é unha constante cor verde, pasemos por onde pasemos.

Se cadra o pracer de ser un “becho raro”, un “gringo loiriño”, no medio dun barrio de casas pobres no Salvador, danzando con eles… Se cadra a mala baba que te deixa ver aos branquiños de Salvador nas súas grandes torres con seguranza despois de estar danzando na rúa cos anteriores…

Se cadra deixarse feitizar polo Mar, e pola Luar, Camiño de Ilha Grande … polas Ondas de Ipanema e Floripa coa a súa forza … por ver o Ar arremolinando a Auga da Fumasa e invertindo o seu curso natural e disparandoa para o Ceo … por escoitar Música a luz do Lume dunha vela … por ver como a Terra nun momento pasaba de terreo Calcareo, a Lameiro, a Volcánico… pola potencia do Sol no Recife ao estar tan preto do Ecuador… Pola Choiba tropical que en apenas dous minutos descarga auga sen control… por bañarse no medio da Lagoa en plena tormenta ou tirarse por xigantescas dunas … polo camiñar e de repente aparecer enriba de la “Garganta del Diablo” nas cataratas do Iguazu e quedar tan fora de min que non puiden mais que chorar, facendo miñas as palabras de Alfonso Ricciutto: “Permite que tu alma sea saciada con la belleza impar de este paisaje que aunque el mundo recorras en tus viajes nunca podras hallar, como esto, nada… Y no intentes describirlo con tu voz, sólo inclina la frente ante este abismo que es el espejo de la palabra de Dios”

Se cadra, porque o esprito de Ayrton Senna afinca no coraçao de todo conductor de Onibus brasileiro!

Se cadra por chegar a mercar tabaco en Arxentina e que cando resposndes, son galego, frente a pregunta de onde es… unha señora poñase a falarte en galego ou todos falen da súa ascendencia galega…

Se cadra por ver onde finou o Irmán Daniel…

Por sentir a Liberdade en si mesma da peregrinaxe, sen saber nunca ,cara onde imos nin cando… aprendendo, sempre aprendendo e como mestre, tamén ensinando…

De seguro, pola Xente, as Pessoas!! do Brasil e de todas partes, que en cada couchsurfing, hostel, onibus, rúa, aventura… imos atopando

Así que, tras máis de 20.000 km dende que saimos de Vigo, e 5 paises todo é bo, muito bo, (incluido os días de Onibus para trasladarnos) …

Vigo – Madrid – Miami – Recife, Olinda – Salvador, Chapada Diamantina – Vitoria – Rio de Janeiro, Angra dos Reis, Ilha Grande – Sau Paulo ,Curitiba – Foz do Iguaçu – Florianopolis – Portoalegre – Uruguay – Arxentina – Mar del Plata

Ultreia et Suseia!

 

Buenos Aires. Afondando na nosa orixe: o arrecendo da lembranza.

Foi ás 17:45 cando saímos de Montevideo con destino Colonia, unha cidade que medra á beira uruguaia do Río de La Plata, e dende onde saía a nosa embarcación cara Buenos Aires, traxecto consistente únicamente en cruzar aquel río e que leva namáis ca unha hora.

Afeito a realiza-las traxectorias acuáticas que fixera até ese momento en embarcacións tipo catamarán ou coma moito en lancha motora, tan curta distanza eu pensaba percorrela nun vehículo destas características, senón nunha colchoneta de praia. Mais cál foi a miña sorpresa cando nos foron conducindo por unhas pasarelas provisionais como cando embarcas nun avión, para rematar ingresando en todo un cacho de buque, o Atlantic II, coas súas pantallas onde ver un Vélez – Liga Deportiva da Copa Libertadores, co seu Duty Free, e con todo tipo de vainas que máis que confortarme, ata me incomodaron un pouco.

As 21:30 do xoves 22 de marzo foron a hora e data da nosa arribada a Buenos Aires, capital da República Arxentina. Voume permitir a licenza de ser un tanto individualista neste preciso intre da narración, xa que non atopo outro xeito de afrontar e reflectir o especial que resultaba e resulta para min a visita á Arxentina, e concretamente a Buenos Aires.

Todos, os tres, e aquí inclúo a Richi cando aínda pelexaba por sumarse a nós nesta viaxe, tiñamos os nosos destinos preferidos, os puntos sinalados da viaxe onde atopar esa bola máxica que, por algún motivo, nos resulta especial a nivel persoal. Para min, éste foi sempre o número 1. A Arxentina sempre foi a miña bola máxica de unha única estrela.

Non son fillo de emigrantes. Nin neto, ninguén da miña ascendencia, que eu saiba, tivo que emigrar á Arxentina. Non é algo persoal. Ou pode que si.

Atracamos en Puerto Madero, e comezamos a percorrer as rúas de Buenos Aires na procura da parada de colectivo que nos achegase ó hostel onde se hospedaba Samuel, o noso contacto en Capital Federal. Desta volta non fixo falla utilizar o método Keka, pechar os ollos durante uns segundos para percibir as sensacións que transmite Buenos Aires. A conexión é demasiado tanxible, palpable, perceptible a simple vista.

Non precisei pechar os ollos para que me me viñesen á mente as imaxes de centos de milleiros de compatriotas atracando nese mesmo lugar, tras verse na obriga de abandonar á súa Terra, á súa xente, de rachar co seu pasado e coas súas raíces, de sacrificar a súa identidade para busca-la vida a 12.000 quilómetros e un océano de distanza, fuxindo dun país alarmantemente empobrecido polo deterioro da economía agrícola e a caída do sector industrial. Ou o que é peor: fuxindo na procura dun país onde non os perseguisen, onde non trataran de asasinalos polo seu ideario, pola súa forma de pensar. Pode que si, pode que o especial do meu sentir pola Arxentina si sexa algo persoal.

Tras baixar do colectivo, aínda camiñamos un bo treito ata chegar ó noso albergue, o Magandhi Hostel, ubicado no barrio de Belgrano, na rúa Olazábal número 3.691. Timbramos e preguntamos por Samuel, que saíu ó noso encontro inmediatamente. Samu, un rapaz da nosa idade que partira había sete meses a face-las Américas para gañarse a vida facendo o que mellor sabe: música. De Samuel Leví y Los Niños Perdidos e xa con dous discos no mercado, Turno de Noche o primeiro e Y Tú Más o segundo, este traballador incansable non só vivía da música, tamén cursaba estudos musicais para seguir medrando no seu mundo, algo que levaba facendo toda a súa vida: medrar grazas á súa creatividade, persistencia e ambición. Claramente unha das persoas máis emprendedoras e apaixoadas que coñecín na miña vida.

Samuel Leví.

Pero, evidentemente, no Magandhi Hostel non só vivía Samuel Leví. No Magandhi Hostel vivía un abanico de persoaxes espectacular, cada un coa súa tara mental, a cada cal máis perturbado que o anterior. Sen dúbida, esta panda de dementes era a que lle daba colorido ao hostel que, a todas luces, máis nos impactou ata o de agora.

Esa mesma noite, e antes de deitarnos, coñecimos a uns poucos deles, que se atopaban nunha mesa, rodeando un feixe de botellas de cervexa. O primeiro en falarnos foi Juan, un rapaz porteño miudiño, que lembraba inevitablemente a Chicho Terremoto. Nada máis que con 22 anos ás súas costas era moi bo rapaz, pero tiña graves problemas co alcol, que redundaron, por exemplo, en que ese mesmo sábado o expulsasen do hostel.

Á súa esquerda atopábase Sotero, un tipo desconcertante alo menos para min, que dobraba a idade dos que vivían permanentemente no Magandhi.

E para o final deixei, non casualmente, ao Pana. Leo, un auténtico galáctico chegado de Venezuela. Antichavista convencido, este crack estudante de cociña estaba encantado coa nova palabra que viña de coñecer da cultura española: gilipollas, e non paraba de espetarlla a todo aquel que se lle cruzara por diante. Aprendeu gilipollas e varias pinceladas de galego, si, pero o legado que este festeiro incorrixible nos deixou foi moito máis rico. Velaquí unha pequena selección:

-Más ladillao que vigilante sin saldo.

-¡Upa flaca, tírame un hueso!

-Estoy más baboso que piedra de río.

-Más ladillao que gordo en Zara.

-Este peluche se va pa’ su estuche.

-Estoy más baboso que corcho de muelle.

Efectivamente, era morrer coa risa.

Leo, un auténtico fóra de serie.

E tamén coñecimos á nosa compi de habitación. A fermosa Caro era unha estudante de fotografía que vivía a súa segunda etapa en Buenos Aires, tras unha primeira estancia de cinco anos. Era de orixe ecuatoriana, vivía en México e tiña ascendencia galega por parte do seu avó, o que explica o seu apelido, Miño, e posiblemente tamén explique en parte a súa intelixencia e a súa simpatía. “Non está mal para comezar”, pensamos mentres nos metiamos en cama.

Caro, a nosa compi.

O venres chimpamos da cama pola mañá para vivi-la primeira toma de contacto coa cidade de Buenos Aires. Antes de meterme na ducha, saquei do macuto a roupa que me ía poñer. Este é un intre reseñable, xa que, por primeira vez dende que comezamos a viaxe, ía poñerme uns pantalóns longos: os meus pantalóns vaqueiros. Imaxinade cómo de maiúscula foi a miña sorpresa cando me decatei de que aqueles no eran os meus vaqueiros. Levaban posto o meu cinto, tiñan a mesma cor, pero non eran os meus vaqueiros. Entón, comecei a barallar posibilidades do que podía ter acontecido. Pode que, nalgún momento, un obeso mórbido se puxese a remexer no meu petate, sacase os meus vaqueiros, e metese os seus. Pode que, no entroido de Recife, lle pegase máis duro do que pensaba á cachaça, e non me lembre de terme disfrazado de Obélix e de gardar os pantalóns do disfraz na mochila. Saquei para fóra aqueles vaqueiros que, máis que para vestir, poderían servirme para facer unha carreira de sacos, e atopei no seu peto traseiro un mapa do metro de Madrid, da finde que pasáramos con Mary. Aqueles vaqueiros eran os meus vaqueiros, só que o Adri de había un mes pesaba cento once quilos máis que o que sostiña aqueles pantalóns co xesto descuadrado. Púxenos dándolle dezasete voltas ó cinto, e saímos á rúa.

Collimos a liña de metro verde para aparecer na beira oeste da cidade, onde se atopa Plaza de Mayo. Alí nos tiramos unhas fotos coa Casa Rosada de fondo, mentres respirabamos o ambiente reivindicativo que alí está instalado permanentemente dados os momentos convulsos que se veñen sucedendo na Arxentina nas últimas décadas.

Pirámide de Mayo, na praza do mesmo nome.

Dende o golpe militar do 24 de marzo de 1.976, do que vivimos en directo o seu 36º aniversario, ata as consecuentes manifestacións e loitas das Abuelas de Plaza de Mayo, pasando pola Guerra das Malvinas ou a crise do corralito.

A Casa Rosada, en Plaza de Mayo.

Unha vez rematado o chollo en Plaza de Mayo, había que decidir o seguinte destino. Consultamos o mapa. Si, chegara o momento. Eu penso que aínda non estaba preparado, pero había que facelo. Iamos visitar o Centro Galego de Buenos Aires. Éste atópase na Avenida Belgrano, onde chegamos tras camiñar un chisquiño. O Centro Galego é o número 2.199. O tramo onde saímos comprendía do 500 ao 600. Era sobre media hora – corenta minutos de camiño.

Arrincamos. Volven a saltarme pensamentos á cabeza. Penso no movemento social galego en Buenos Aires. Na Federación de Sociedades Galegas, Agrarias e Culturais, tan comprometida co Frente Popular para combate-lo inimigo fascista común, fundada en 1.921.

E penso que estou na cidade onde Alfonso Daniel Rodríguez Castelao pasou os seus derradeiros anos de vida. Na cidade onde escribiu e se editou por primeira vez en 1.944 a obra magna do nacionalismo galego: o “Sempre en Galiza”. Foi aquí onde Castelao escribiu reflexións que levan décadas ilustrando xeracións:

-Nación é unha comunidade estable, históricamente formada de idioma, de territorio, de vida económica, e de hábitos psicolóxicos reflexados nunha comunidade de cultura. Somentes a existencia de tódolos signos distintivos, en conxunto, pode formar a nación.

-Para nós, os galegos, afeitos a percorrermos o mundo e a convivir con tódalas razas, o nacionalismo racista é un delito e tamén un pecado.

-Vale máis unha terra con árbores nos montes que un estado con ouro nos bancos.

E tantas e tantas outras. Case seguro que o meu coa Arxentina é algo persoal.

Avda. Belgrano número 600. Marcho en silencio, maquinando nas miñas cousas, ordeando aqueles pensamentos. Cons, coma sempre: cantando mentres camiña, co modo mp3 activado. O que pasa é que ese día algún desalmado lle dera ó botón de repeat1 no mp3, e non paraba de repetir unha e outra vez a canción de “uma cerveija antes do almoço é muito bom pra ficar pensando melhor”, que Pamela descubrira para nós en Recife.

Avda. Belgrano número 800. As beirarrúas estréitanse e fórmase un tapón de peóns. Saímos a avanzar pola estrada, pasando a escasos centímetros dunha fileira de camións.

Avda. Belgrano número 1.000. Tras cruza-la inmensa Avda. 9 de Julio, pasamos ó carón do Banco Galicia, ilustrado cunha cruz de Santiago.

Avenida 9 de Julio, co Obelisco de fondo.

Avda. Belgrano número 1.200. Racho o meu silencio, e comentamos a estraña e perfecta sincronía coa que os porteños arrincan para cruzar avenidas enormes sen semáforo. Máis adiante atopamos a explicación, e é que se fixan no semáforo da rúa perpendicular.

Avda. Belgrano número 1.400. Escasos metros despois de ler un letreiro que indicaba a dirección do Parque Lezama, pasamos un local de EuskalTours, presidido por unha ikurriña. Agora Cons canta cancións en euskera. Eu sigo na mesma, en silencio absoluto.

Avda. Belgrano número 1.600. Parámonos no restaurante O Toxo, rotulado sobre o escudo de Galicia, o do cáliz e as cruces. Na marquesina, a bandeira de España. Mágoa, o menú tiña boa pinta.

Avda. Belgrano número 1.800. Pasamos onda un edificio enorme, flanqueado por dúas garitas cun policía armado cunha metralleta no interior de cada unha, e cun imponente blindado na porta. “Ministerio del Interior. Policía Federal argentina”.

Avda. Belgrano número 2.000. “Tienda de muebles El Ferrol”, seguida de “Farmacia Compostela”.

Continuamos, e na seguinte cuadra, mentres trazamos a curva, lemos pouco a pouco, van aparecéndo, sucédense as letras de “Pastelería Breogán”. Chegamos a ela. Está pechada. Consultamos o número: Avda. Belgrano número 2.201. Coas ansias de chegar á Pastelería Breogán, pasámonos de longo. Xiramos 180º. Un calafrío percorre a miña espiña dorsal. Alí estaba.

Centro Galego de Buenos Aires, alzándose no mesmo recanto no que o ven facendo dende 1.907. O seu escudo, a cruz de Santiago sobre a bandeira da Galiza. Na súa fachada, a seguinte inscripción:

“Esquina porteña de la galleguidad universal. La Ciudad de Buenos Aires al Centro Gallego en su 90º aniversario”.

O Centro Galego de Buenos Aires.

Entramos. O vestíbulo, señorial, está ateigado de placas conmemorativas de todo tipo de aniversarios. Á esquerda, un busto enorme de Castelao. “Castelao. A coleitividade galega. Bos Aires. 1.971”. Á esquerda deste, unha estátua de Rosalía. “A Rosalía de Castro. El cuerpo médico del Centro Gallego. MCMXLII”.

Busto de Castelao no Centro Galego

Homenaxe a Rosalía do equipo médico do Centro.

Achegámonos a información, e o traballador fálanos da grave crise que atravesa o Centro, que leva varios anos véndose na obriga de autofinanciarse. Lamenta a imposibilidade de conseguirnos guía. Entramos. O andar principal está ocupado na súa parte central por unha gran sala, que lembra ó parqué da bolsa dunha grande cidade, onde se axilizan trámites burocráticos para os socios do Centro. O resto do andar semella ser un sanatorio.

Avanzamos por un corredor lateral, e topamos coa Biblioteca Manuel Murguía. Falamos coa encargada, e comezamos a analizar. Atopo “As Cruces de Pedra na Galiza”. Cons atopa o “Sempre en Galiza”, a segunda edición. Non aguantamos máis, e preguntamos á encargada pola primeira edición. Ésta desempolvou dous exemplares, e deunos un a cada un. É moi complicado explicar o que sentín ó ter nas miñas mans un exemplar da primeira edición da “biblia” do nacionalismo galego, 68 anos despois, e escrito polo noso principal referente político e cultural alí mesmo, baixo o mesmo teito onde nós nos atopabamos.

Na biblioteca Manuel Murguía, cun exemplar da primeira edición do “Semre en Galiza” cada un.

Antes de abandonar a biblioteca, a encargada fíxonos un par de recomendacións, e fixo tamén unha alusión á parte hospitalaria do Centro. Eu entendín que se refería a esa planta.

Os que xa manexabades esta información teredes que desculpar a miña ignorancia, pero eu non o sabía. Eu tiña a idea de que o Centro Galego de Buenos Aires era unha especie de centro social, onde se reunían os seus socios e onde se realizaban actividades socio-culturais, ou algo semellante. Cando comezamos a percorrer o resto de andares, decatámonos de que o Centro Galego de Buenos Aires é, case exclusivamente, un centro hospitalario.

Percorremos o segundo andar, e chegamos á habitación 202. “Eiquí morreu o 7 de xaneiro de 1.950 o noso inmorrente Castelao. (Rianxo 1.886 – Bos Aires 1.950)”. Sobrecolledor observar o seu interior, co leito e demáis mobiliario absolutamente intactos.

Habitación 202 do Centro Galego, onde o 7 de xaneiro de 1.950 finou Daniel Castelao.

No primeiro andar visitamos un pequeno museo, con obras de diferentes artistas membros do Centro, entre as que destacan os “Debuxos de Negros” de Castelao. Percorrendo estas salas, un membro de seguridade presentounos a un traballador do Centro, que moi amablemente nos conduciu ex profeso ata o Teatro Castelao, na parte posterior do edificio, unha sala ben grande onde cada venres si se levan a cabo actividades culturais relacionadas coa nosa identidade. Entramos pola parte do escenario, e sobre éste, fronte a centos de cadeiras baleiras, o noso “guía” falounos un pouquiño da historia do Centro. Da súa fundación en 1.907, do seu momento álxido, en 1.960, cando se chegaron a sobrepasar os 100.000 socios, e do presente, cando apenas se chega ós 20.000. Despedímonos deste bo home agradecendo o seu xesto, e dspedímonos do Centro Galego.

Teatro Castelao.

Fixémolo con sabor agredoce, dadas as nosas expectativas. Pero facendo unha análise fría, impresiona facer o cálculo de cántos milleiros e milleiros de galeg@s emigrad@s e descendentes destes foron atendid@s aquí, a cánt@s se lles facilitou un chisco a vida nun ou noutro aspecto, esa vida tan extremadamente dura que é a vida de emigrante. Aínda que só fose ofrecéndolle un pequeno nexo de unión coa súa Terra.

Chegamos ó Magandhi contra as 18:00 do serán. Samu tiña revolucionado ó persoal, xa que esa noite daba un concerto canda outros dous cantautores na rúa San Nicolás. Do hostel reclutounos, ademáis de a Cons e a min, a Leo; a Douglas, un arxentino seguidor tolo de todo de River, do que todos pensamos por algún motivo que era colombiano; e ó trío de colombianas conformado por Mariluz, unha loira da que vou a respectar a súa idade e da que só direi que debía ter un pacto co demo, Juliana, unha moura de pel e pelo ben riquiña e que abandonou o hostel un par de días antes ca nós, e Andrea, que para completa-la diversidade do tridente, era rubia, de ollos rasgados e bonito sorriso.

Tralo concerto de Samu, de esquerda a dereita: o propio Samuel, Mariluz, Andrea, Leo, Gero (outro dos artistas), Juliana e Douglas.

Samuel Leví en plena acción.

O concerto estivo xenial, e o local, unha vivenda acomodada para este tipo de eventos, permitiunos degustar pizzas e tomar copas todo moi rico e a moi bo prezo.

O día seguinte, sábado, era día de Huesca – Celta. Dentro do grande soño que supuxo para min visitar Buenos Aires, existía un mini-soño, que consistía en ver un partido do Celta nesta cidade. O estar na Segunda é o que ten, que as canles que te televisan non existen no extranxeiro, e tiven que conformarme con escoitalo por Radio Galega, no “Galicia en Goles”. Aínda así, a semi-chilena espectacular de Joan Tomás fixo posible que escoitase a narración dun gol do Celta por parte do meu por sempre admirado Xaime Escudeiro dende a Arxentina. Hei de recoñecerche, Xaimiño, que soa a música celestial.

Menos marabilloso foi o noso empate no Alcoraz, que a pesares de ter merecido máis, pouco menos que nos obriga a gañar o domingo ó Vila-Real para recuperar o ritmo. Nin que dicir ten que, pese a todo, seguimos no bo camiño.

Pola noite quedáramos con Sebas, un dos amiguetes arxentinos que fixeramos en Río, para ver un monólogo nun teatro da rúa Corrientes, ateigada deles e de salas de cinemas, viva as 24 horas do día e iluminada de xeito fascinante pola noite.

Non puido ser porque chegamos tarde, pero aínda así pasámolo moi ben tomando uns cacharros en Las Cañitas, unha das zonas de marcha de Buenos Aires, con Sebas, a súa curmá Daiana e o seu mozo Fran, a súa outra curmá Danila, unha estudante de seguridade na nutrición que era un verdadeiro encanto e que dominiba á perfección o cambo… o cam… o idioma de Camboia, e coas amigas desta: Maia, quen me aprendeu umha morea de vocabulario da zona de Misiones, e Vero. Unha noite ben amena coa compaña adicional do fernet, xa o creo.

De festa por Las Cañitas. En pé, Danila e Maia; sentad@s, Sebas e Vero.

O domingo voltáramos a quedar con Sebas, que nos ía levar á súa casa ó norte da provincia para mandarlle un asado canda a súa familia, pero un improvisto de última hora obrigou a Sebas a anular o plan, o que nos rachou os esquemas, e quedamos atrapados no hostel todo o día facendo unhas risas co persoal.

O luns reanudamos as excursións por Ciudad Capital. Achegámonos de novo a Puerto Madero, e camiñamos polo paseo que percorre a beira do Río de La Plata, cun tramo ocupado por unha xunqueira de grande lonxitude. Chegamos ó barrio de San Telmo, e paramos na Plaza Dorrego, coñecida no século XIX como “Alto de las carretas”, xa que de alí partían os carros tirados por bois e cabalos. Alí, mentres eu desfrutaba dunha Quilmes e Cons dunha infusión de mate, presenciamos un número de tango en directo. Máis bonaerense, imposible.

Río de La Plata, en Puerto Madero.

Demostrando as miñas dotes para o tango, á par que a miña galantería.

San Telmo é un barrio antigo, onde destacan edificios de arquitectura da época colonial, e que conta con varios museos. É preferible visitalo en fin de semana, para poder desfrutar de múltiples postos de venda a modo de mercado.

Antes de iniciar o regreso ó Magandhi, pasamos pola Manzana de Las Luces, unha das localizacións máis históricas da cidade.

Manzana de Las Luces.

Ó chegar ó hostel, á noitiña, antes de deitarnos, estivemos falando longo e tendido con Bárbara, unha mociña de 17 anos, porteña de ascendencia siria, de longa cabeleira moura e marcados rasgos árabes. Era toliña de todo, desprendía enerxía polos catro costados, e ós seus 17 aniños a vida obrigáraa a adquirir máis madurez que á meirande parte da xente que coñezo da miña idade.

Con ela quedei ó día seguinte para, ás 08:00 da mañá, saír para Florida, unha zona comercial e peonil bastante turística. Cons, que fora durmir un par de horas antes ca nós, xa se borrara da cita atendendo ó número de horas de sono. Eu, adoptando postura de “peito-lápida”, aceptei o reto. Cando ás 07:30 da mañá saltou o despertador, propineille semellante patada voadora que aínda a día de hoxe procura espertarme entre aloumiños e susurrándome ó ouvido. Plan Florida abortado.

Espertamos a un horario coma os deuses mandan, sacados da cama polos arrecendos chegados dende a cociña, onde o persoal preparaba o seu xantar. Esa tarde tocaba visitar o barrio de Palermo.

Baixamos na parada de metro de Plaza Italia, e tirámonos unha foto canda o monumento en homenaxe a Garibaldi. Achegámonos ó Parque Zoológico e ó Jardín Botánico, que están case que pegados. Dado o prohibitivo da entrada no zoo para os nosos orzamentos, decidimos non entrar nel xamáis. O do Jardín Botánico, 0 pesos, xa se axeitaba máis. Seguramente saíramos perdendo en canto a variedade de especies animais, pero estou por apostar que saímos gañando en canto a número de animais: non teño nin a máis remota idea de por qué, pero naquel recinto había bastantes máis gatos que verduras. Eu fixen un cálculo aproximado, e saíronme as seguintes contas: número de grelos: mil. Número de gatetes: todos.

Jardín Botánico.

Continuamos a nosa ruta polo barrio de Palermo saltando de xardín en xardín: Jardín Holandés, Jardín Japonés, Rosedal, Parque 3 de febrero… Pasamos onda un planetario, onda o Hipódromo de la Argentina, o Campo de Polo…

Unha zona realmente bonita, e tratando de non incorrer no clásico comentario machista, poucas veces na miña vida presenciei unha porcentaxe tan elevada de mulleres de semellante fermosura. Cando cheguei ó hostel pensei que quedara birollo.

Á nosa chegada ó Magandhi xa escurecera, e ademáis agardábanos unha sorpresiña. Había un par de novas incorporacións, dous crápulas de moito coidado. Un deles era Martín, un tipo de 44 anos que a ningún de nós nos deu moi boa espiña. Chegou ó hostel alegando non levar nin un peso enriba despois de que lle roubaran a carteira, e ó día seguinte vímolo manexando unhas bolsiñas dunha substancia que non se consegue sen cartos precisamente.

E o outro era Julián, un colombiano de Medellín, amigo de Juliana, e ó que lle gustaba máis empina-lo cóbado que a min os goles cantados por Xaime Escudeiro. Incorporamos a Leo, a Douglas e a Caro, e comezamos a chiclar fernet coma se non houbese un mañá.

“Noites ledas mañás tristes”, “o corpo as fai o corpo as paga”, podedes aplicar aquí o refrán que queirades desa verquinte que tanto noxo me dá, porque ó día seguinte non nos deu o corpiño para saír do Magandhi nin un segundo. Iso si, fixemos unhas boas risas con Dámaris, unha moza rosarina espigada, estudante de letras, toda unha cachonda mental e que quedou prendada das nosas historias sobre Vigo e a súa noite, e que seguramente, e segundo ela mesma, non ha tardar en visitarnos.

Contra a noitiña mandámonos un asado multitudinario moi respectable, preparado á grella do hostel por Jimmy Farlopas, tamén coñecido como Martín, como gostedes.

E chegou o 29M, día de Folga Xeral na Terriña e en todo o Estado. Supoño que xa teredes lido o post anterior, e quen non o fixera aínda está a tempo, así que non vou afondar nunha análise política da causa da Folga e das manifestacións, e voume cinguir á narración de cómo decidimos secundar a Folga dende o noso retiro en Buenos Aires. Iso si: quero apuntar e enfatizar no tremendo orgullo que sentimos por vós, nosos paisan@s e compatriotas, polo éxito acadado tanto no número de manifestantes coma no seguimento da Folga. Xa sabedes, a loita continúa.

O noso foi ben sinxelo, aínda que cheo de simbolismo e de ilusión pola nosa parrte. Estreleira e pancartas en man, alá fumos Mariluz, Samu, Cons e máis eu rumbo a Plaza de Mayo, dispostos a montar alí unha manifa á altura das que se teñen organizado neste emprazamento nos últimos anos. Contáronme que as crónicas da televisión pública arxentina rezaban así:

“En número aproximado a cuatro, un grupo de manifestantes se reunía este mediodía para protestar contra la reforma laboral llevada a cabo hace escasas fechas por el gobierno español. Ocho según los integrantes de la protesta, uno y medio según la policía federal, los allí presentes corearon consignas en contra de los gobiernos de Madrid y Compostela…”

O noso xeito de apoiar a Folga Xeral do 29M.

Memorable. Tras ser desaloxados violentamente polos antidisturbios, encamiñámonos ó barrio de Boca.

O colectivo deixounos na terminal, e de alí comezamos a adentrarnos nas súas rúas. Transitadas por xentes notablemente modestas, non é que este encantador barrio nos fixese sentir especialmente inseguros, mais non quero verme paseando por el so e de noite.

Tras xantar nun local metade restaurante metade santuario de Boca Juniors, onde incluso puidemos tirarnos unhas fotos nunha especie de réplica da Bombonera, puxemos rumbo ó estadio de verdade. Mala sorte. Quén podía imaxinar que, coma os da liga española, os partidos da liga arxentina tamén se xogan a horarios sumamente absurdos, e ó estar completamente acordoado, non puidemos tirar fotos demasiado decentes dunha das catedrais do fútbol mundial.

Na mini Bombonera

Na auténtica Bombonera.

O que si fixemos foi seguir paseando polas rúas da República de La Boca, como eles mesmos se autoproclaman, incluída Caminito, e deleitarnos co impresionante colorido das súas casas de hoxalata, afortunadamente hoxe case todas deshabitadas, e coas súas balconadas engalanadas con representacións dos personaxes máis significativos da cultura arxentina. Formidable, como dicía. E como tamén dixen, antes de que comezase a cae-lo sol, collimos o colectivo de volta.

O colorido da “República de La Boca”.

Ó chegar ó Magandhi fumos a tomar uns cubatas os tres vigueses máis Caro a un local a escasos metros do hostel, pero recollímonos a horas máis que prudenciais. O venres era día de despedidas.

Como así foi. Pola tardiña comezamos cos preparativos de cara á nosa seguinte parada en Mar de Ajó, onde o grande Lucho Massarotti nos safara unha casa para nós sós. Cons desprazouse case ata a outra punta da cidade para ir a recolle-las chaves, e eu encargueime de ir a merca-los billetes á terminal de autobuses. O noso ómnibus saía a medianoite, así que adicamos o resto do serán a despedirnos de todo o persoal.

Caro, a nosa compi, Leo, un auténtico crack, Douglas, o gallina “colombiano”, Barbi, a benxamina máis tola, Dámaris, a rosarina churruqueira, o sector colombiano, con Mariluz e Andrea, o desconcertante Sotero, Aníbal, un brasileiro paulista que non sei cánto tempo levaba vivindo en Buenos Aires, pero que polo seu acento porteño eu calculo que uns 130 anos, e que tiña un discurso socio-económico que me agradou moitísimo; cómo non, o noso Samu, a quen agardamos ver en breve na nosa cidade… Ata tivemos tempo de despedirnos de Jimmy Farlopas.

Despedidas, neste caso de Andrea.

O Maganghi Hostel, unha casa de tolos, unha encantadora casa de tolos que difícilmente poderemos esquecer. Aínda que queiramos, algo que non descarto, principalmente para tentar manter cun mínimo de estabilidade a nosa saúde mental.

Magandhi Hostel. Ese é Farlopas, Jimmy Farlopas.

Ás 00:00 estabamos no ómnibus que nos había levar ata Mar de Ajó. Despedímonos de Buenos Aires. Pouco máis podo engadir sobre os meus sentimentos hacia esta cidade. As miñas reflexións neste post, aínda que torpes e atrapalladas, están escritas con toda paixón, paixón que me conformaría con tervos transmitido aínda que só fose nunha ínfima dose, para que vos poidades facer unha pequena idea, aínda que sexa afastada.

E esa é a palabra, paixón, a que vou a escoller para pechar este post e os meus pensamentos sobre Buenos Aires. Paixón, sentimento que caracteriza e une a tódolos arxentinos, que se reflicte no tango, que se reflicte no fútbol. A paixón que todo arxentino lle profesa á súa patria. E a que eu lle profeso a Buenos Aires en particular e á Arxentina en xeral. Si, definitivamente o meu coa Arxentina é algo persoal. Pero algo persoal non como indivíduo, senón como galego, coma debería suceder con cada un de nós.

De todo corazón, e por sempre, grazas, Buenos Aires.