Especial Día da Patria.

¡Fill@s da Galiza! Fálavos o compañeiro Alvarellos Wallace dende o seu exilio nas Américas.

Hoxe, coma cada 25 de Xullo, celebramos o Día da Patria Galega. É un día no que, coma tódolos anos, reivindicamos os nosos símbolos, a nosa identidade coma País. A nosa lingua, a nosa Historia, as nosas artes, os nosos usos e costumes. Reivindicamos o noso feito diferencial, celebramos que somos un País cunha cultura de seu.

Máis aló de celebrarmos que somos un pobo con identidade propia, que non é pouco, é certo que pouco máis hai que celebrar. Vivimos días de enormes dificultades, onde á espeluznante cifra de cidadáns desempregad@s, a dramática situación de moitas das nosas familias, e a tiránica actitude adoptada pola banca, sometendo á maioría social, especialmente ás clases máis desfavorecidas, hai que sumarlle a nefasta actuación dos nosos gobernantes.

Afanados únicamente en contentar ás demandas dictatoriais dos grandes poderes financieiros, cada día apertan un chisquiño máis a soga que eles mesmos colocaron ó redor dos nosos pescozos, esmágannos depositando sobor de nós o peso da crise que eles e soamente eles provocaron. Sotérrannos botando enriba nosa a terra da súa ineptitude, da súa avaricia, da súa inhumanidade, e chimpan sobre nós pisoteando os nosos dereitos. Dereitos que tantos anos de loita, tanto sufrimento e tantas vidas lles custou ós nosos devanceiros.

Hoxe vémonos abocados a revivir aquelas loitas, xa que os nosos dereitos máis básicos, os que nos levaron a ser o máis achegado a un país libre do que fumos en séculos, como a sanidade e a educación públicas, corren serio perigo. Para calmar a sede insaciable do neoliberalismo, os gobernos galego e estatal do Partido Popular tiran do sangue do pobo de xeito inmisericorde, non lles treme o pulso á hora de retallar en servizos básicos e políticas sociais. Non terán piedade se teñen que deixar na rúa, sen traballo nin fogar á metade do país. Van camiño delo.

Eles non gobernan para o pobo, eles non representan á maioría. Eles están do lado  dos poderosos, dos que moven os fíos deste sistema putrefacto e corrupto. Débense a eles, a ese fato de desalmados que non se fartan de engordar e engordar as súas grotescas fortunas a costa do benestar dun sector da sociedade cada día máis amplo e máis marxinado.

Hai xente que pode pensar que hoxe en día hai problemas máis importantes que a causa do nacionalismo galego, que o autogoberno ou a defensa da nosa cultura. Que non nos leven a engano. Hoxe a nosa loita debe ser levada a cabo coa intensidade de sempre, senón con máis forza que nunca.

A loita contra o capital que hoxe se libra en cada recuncho do planeta, e que non fixo máis que comezar, para @s galeg@s ven sendo o noso día a día dende hai moito tempo. Levamos séculos loitando pola nosa dignidade, polos nosos dereitos como pobo, contra a opresión, o esquecemento e a marxinación. Esta loita non é nova para nós.

E somos moit@s @s que xa levamos longo tempo indignad@s. E eu, coma tant@s e tant@s compañeir@s de pelexa, non o dubido: o nacionalismo é unha das chaves do cambio. O autogoberno, a autoxestión é unha parte importantísima da solución, debe ser unha arma fundamental na loita contra o capitalismo.

Nesta viaxe non paro de atoparme exemplos de nacións, países, rexións que manexando os seus propios recursos, tomando as súas propias decisións, saen adiante cunha solvencia infinitamente superior a doutros territorios que dependen dun poder central, que se ven suxeitos ás vontades dun goberno que dá prioridade ás súas necesidades e que descoñece as dos territorios que tutela.

O desmantelamento definitivo do sistema capitalista pasa por descentralizar o poder, primeiro da banca privada e despois dos sucesivos estados. E a partires de aí crear un sistema xusto, baseado na igualdade e na fraternidade, lonxe do sistema actual onde imperan o egoísmo, o consumo compulsivo, o materialismo e as ansias de poder.

E sería un sistema perfectamente acaído para a sociedade galega. Sentaríalle coma unha luva á nosa cultura, á nosa forma de ser. Galiza, terra de traballador@s inesgotables. De xentes modestas, sinxelas. Xenerosas, nobres, honestas. No noso código de valores o primeiro é a palabra, precisamos confiar na xente.

Nós levamos séculos divertíndonos a base de comer e beber, sempre en familia, sempre coa nosa xente. As nosas festas móntanse sen necesidade de grandes orzamentos, non precisamos luxos. Bueno si, os luxos que nos brinda o produto da nosa terra.

Son perfectamente consciente de que o galeguismo é un sentimento que se espalla ó longo dos catro puntos cardinais do noso territorio, e alá onde chegue o emigrante máis lonxano. No corazón de tod@s está presente o orgullo de sermos galeg@s. Mais é preciso demostralo. Valorar o que temos, abrir os ollos ante as marabillas que agocha o noso País de fábula, recoñecer a súa maxia.

Unha das mellores descripcións da nosa paisaxe que teño lido, como non podía ser doutro xeito, é obra do inmorrente Castelao, e gustaríame compartila con vós. Porque chega, toca a fibra sensible, fai cavilar precisamente sobre o que vos comentaba hai un minuto da necesidade de darlle ó noso patrimonio o valor que merece. Forma parte do discurso “Alba de Groria”, que o compañeiro Daniel leu con motivo do Día da Patria de 1.948, e di así:

“Si no abrante d-este día poidéramos voar sobor da nosa terra e percorrela en todas direicións, asistiríamos á maravilla d-unha mañán única. Dende as planuras de Lugo, inzadas de bidueiros, té as rías de Pontevedra, oureladas de piñeraes; dende as serras nutricias do Miño o a gorxa montañosa do Sil, até a ponte de Ourense, onde se peitean as augas d-entrambos ríos; ou dende os cabos da costa brava da Cruña, onde o mar tece encaixes de Camariñas, até o curuto do monte de Santa Tegra, que vence coa súa sombra os montes de Portugal, por todas partes xurde unha alborada de groria.”

Pouco máis hai que engadir. Simplemente pedirvos que reflexionedes, que vos decatedes de que a vosa Terra precisa da vosa loita, no mundo enteiro faise necesaria a vosa implicación.

Espertade, miñas xentes, meus e miñas compatriotas. Non baixedes os brazos nin caiades na apatía vítimas das falacias que nos queren facer crer, como aquelo de que “nós sós non podemos cambiar nada”. Precisamente porque nós somos os únicos que podemos cambialo todo. E qué mellor que comezar facéndoo polo noso País, pola nosa Patria. Por Galiza.

Nada máis. Despídome de vós parafraseando unha vez máis á nosa principal figura política e pode que cultural.

“Que a fogueira do esprito siga quentando as vosas vidas e que a fogueira do lume nunca deixe de quentar os vosos fogares.”

Feliz Día da Patria. ¡GALIZA CEIBE, PODER POPULAR!

Travesía Capurganá – Panamá City – Cancún. Á deriva polo Caribe.

Peirao de Capurganá, Chocó, Colombia. Domingo 15 de xullo. 07:00A.M. Esa era a hora e o lugar onde nos citaramos con Fabio, o “mafioso” napolitano que nos safou o cú conseguíndonos unha lancha ata Panamá.

Como comentei con anterioridade, non dispoñiamos de efectivo para pagarlle o traslado, así que Fabio aceptou que lle pagasemos ó capitán da lancha que traballaba para el á nosa chegada a Panamá City, onde por fin poderiamos retirar cartos. Observei cómo antes de embarcar, o capo da camorra lle susurraba algo ó ouvido ó seu sicario, a persoa á que lle tiñamos que pagar. Supoño que sería algo así como “non lles quites ollo de enriba ata que teñas ata o último centavo na man, e se fan algún movemento sospeitoso, pártelles as pernas”. Tamén pode ser que aínda estea demasiado recente a maratón de El Padrino que me mandei en casa de Juantxo.

O caso é que embarcamos, e a lancha zarpou hacia Puerto Obaldía, primeira localidade do territorio panameño, e onde debiamos estampar o selo de entrada no país centroamericano. Os militares panameños recibíronnos con caras de can, teño que dicilo. Cos peores modos posibles, indicáronnos que abrísemos as nosas mochilas, e procederon a un rexistro do máis exhaustivo.

Unha vez superado o primeiro control, mandáronnos pasar ó control de aduanas, onde un funcionario se exprimía o cabazo cunha documentación aparentemente sinxela. El era o encargado de poñernos o selo. Cansino, meticuloso ata exasperar, inepto, curto de entendedeiras; era o típico funcionario que pensa que a tarefa que ten que desempeñar, básica, cunha mínima responsabilidade, convírteo nun ser todopoderoso, no rei do mambo, e que lle permite andar a xogar cos destinos  da xente. Para matalo a vimbiazos.

Caribe panameño dende unha das lanchas.

Semellante inútil e pretencioso tívonos a cada un dos catorce ocupantes da lancha unha auténtica eternidade facéndonos preguntas, a cada cal máis absurda, e se non se lle ocorría ningunha, volvía preguntar unha das do principio do interrogatorio. As gañas de espicharlle a pantalla do ordenador na cabeza e estamparlle o selo de “denegado” na fronte eran difíciles de reprimir.

Falando dos ocupantes da lancha, efectivamente eramos catorce. No-los dous galegos, unha parella de suízos, e os demáis, os dez restantes, israelíes.

Nunca o comentei neste blogue, pero resulta chocante, chama poderosamente a atención a cantidade de israelitas que hai soltos viaxando polo mundo. En serio, é o país de onde coñecimos, máis ben de onde atopamos máis xente nesta viaxe, con moitísima diferenza. E matizo o de que os atopamos, porque coñecer coñecimos ben poucos. Case sempre viaxan en grupo, e rara é a vez que se relacionan con xentes de outras nacionalidades.

É máis: tod@s e cada un/a d@s traballador@s da hostelería c@s que falamos sobre os israelíes, e non eramos nós os que sacabamos o tema precisamente, puxéronos a caer dun burro. Tod@s sen excepción, ó longo de todo o mundo. Tacháronos de prepotentes, maleducados, suxos, moi conflictivos, e incluso de ladróns. @s que me coñecedes sabedes que non me gusta xeralizar, simplemente estou a trasladarvos os testemuños da xente coa que falei. Aínda así debo dicir que, para a miña enorme sorpresa, a miña experiencia non difire en absoluto coa deles. En canto ó grupo cos que nos tocou facer esta travesía… como adoito dicir, todo ó seu debido tempo.

Voltemos a Puerto Obaldía, onde o impresentable da aduana xa rematou co seu show e finalmente admitiu o acceso de toda a nosa tropa. Mais os atrancos non remataban aquí. Agora a quén lle poñían impedimentos varios era ó noso capitán de lancha, ó encargado de mutilarnos a Cons e máis a min en caso de non pagar. Como non podían denegarlle o acceso ó país, xa que posuía dobre nacionalidade colombo-panameña, non querían concederlle o permiso de traballo en Panamá.

Amparándose na lei de “como teño metralleta fago o que me peta”, esixían que os turistas debiamos pagar non me lembra qué cantidade de cartos para que o permiso lle fose concedido. E foi aquí onde lle perdín medo a Marcelo, que así se chamaba o noso “suposto verdugo”. Actuando en todo momento coa maior das honestidades, negouse a aceptar tan mafiosa condición, pediunos desculpas polos imprevistos, dos que el non tiña culpa ningunha, e accedeu a continuar con outra lancha capitaneada por un panameño, xa que el non podía traballar nese territorio, perdendo parte dos cartos que el debía gañar na travesía.

E vaia lancha na que nos meteron. Ó non estar preparada para cargar con tanto peso, afundíase de máis, e dela só emerxían uns poucos centímetros á superficie. ¿Consecuencia? Toda a auga entraba para dentro daquela patera, e nuns poucos segundos estabamos todos coma pitos, coma se viñésemos de mergullarnos no mar. ¿Consecuencia da consecuencia? Motín a bordo que iniciaron varios dos israelitas, ós que non lles faltaba razón neste caso, xa que non só estabamos nós pingando, é que tamén se empaparon as nosas equipaxes, documentación e obxectos de valor incluídos.

Fauna caribeña.

Ó final, despois duns breves pero intensos intres de tensión, acougaron os ánimos, e puidemos chegar, mal que ben, ó lugar onde iamos xantar e a pasa-la noite: Illa Calidonia, na Comunidade Kuna Yala.

Popularmente coñecida como San Blas, a de Kuna Yala é unha comunidade indíxena en pleno territorio panameño. Está formada, ademáis de pola parte continental, por 365 illas,  das que tan só 36 están habitadas. Pero o máis rechamante da Comunidade Kuna Yala é a súa autoxestión.

A comezos de século, ante os abusos de poder tanto da policía coma das institucións do goberno central panameño, deu comezo a Revolución Kuna, e conseguiron garantir a persistencia das súas xentes e da súa cultura, grazas á concesión de absoluto autogoberno da que gozan.

É unha gozada ver ós pouco máis de 30.000 habitantes desta comunidade campar ás súas anchas, tomando as súas propias decisións, comunicándose na súa lingua indíxena, o kuna… O que xa non gusta tanto é albiscar a bandeira da Revolución Kuna. Exactamente igual que a española, mais no canto do escudo monárquico español, os kunas espetáronlle unha esvástica nazi. Cabe destacar que a Revolución Kuna é anterior ó movemento fascista, pero aínda así, a primeira vez que a vin sen saber nada da cultura kuna, case me dá unha embolia cerebral. A cara dos israelitas tamén debeu de ser cómica de carallo.

Ó chegar, e tras poñer as cousas a secar, fumos xantar, acompañados de Marcelo, dos suízos e dunha parella de israelitas, os únicos cos que cruzamos palabra. No restaurante coñecimos ó dono do negocio, quen posuía unha illa na comunidade. Si, porque na Comunidade Kuna Yala as illas son privadas, e todas teñen propietario. Ésta en concreto foi adquirida por 1.500 dólares.

Na illa do amiguete de Marcelo.

O caso é que Marcelo, que coñecía ó dono do restaurante e da illa, convenceuno para que nos deixase pasar nela unhas horas. E iso fixemos. Espectaculares vistas as que forman un Mar Caribe azul turquesa que se perde no infinito salpicado de contínuas illas das de debuxos animados, únicamente cunha palmeira espetada no medio.

Ó chegar, dispuxémonos a cear, desta volta só cos suízos e Marcelo, cos que mantivemos unha agradable conversa e incluso rematamos por mandarnos uns chupitos de ron, mentres os israelíes pechaban cada segundo un pouquiño máis o seu círculo de cadeiras no que facían música, cantaban e berraban. Pegámonos un baño cun balde de auga e unha tina, e a durmir, unha vez máis, nunha hamaca.

Desta volta eran bastante máis cómodas que as do Parque Tayrona, máis amplas e separadas. Tamén axudou a descansar mellor o sentir o Mar Caribe ondear e rachar ós teus pés, xa que as cabanas onde durmíamos eran aboiantes, estaban situadas sobre a auga.

Á mañá seguinte, nova odisea. A embarcación que debiamos tomar xa non era a patera infame que nos levara ata Illa Calidonia, así que subimos á nova chalana confiados. Mal feito. Así como comezaron a zoupar as ondas por estribor, o persoal encheuse de auga de pés a cabeza. Unha vez máis. Alo menos desta volta as equipaxes ían ben protexidas, e o persoal tomouno cunha mistura de humor e resignación. Ata que chegaron os desembarcos.

A nosa segunda pateriña, metendo auga para dentro que daba gusto.

Agás no-los dous, que continuabamos ata Panamá City, todo o mundo quedaba nalgunha das illas da Comunidade a pasar uns días. Cos suízos non houbo problema, foron ubicados á primeira. Pero coas hordas hebreas… Non os aceptaron en ningunha cabana de ningunha das dúas primeiras illas, coa excusa de que estaban a tope. Lembremos que ós suízos acolléronos sen problemas.

Á terceira foi a vencida, e baixaron todos da patera mochila ó lombo. Todo parecía solucionado, mais o misto prendeu no último segundo. Ó chegar pasadas as 15:30 do serán xa non quedaba xantar que darlles, e os tipos entraron en cólera. Prometéronlles o almorzo do último día para compensarlles, que non lles pertencía, pero xa era tarde de máis, xa non entraban en razón. Esixían que se lles devolvesen os cartos, e xa se sabe que cando estas xentes falan de cartos…

Unha das illas nas que rexeitaron ós israelíes.

Era imposible que as súas peticións fosen atendidas, xa que os seus cartos estaban en Colombia nas mans de Don Fabio Corleone, pero insisto en que non estaban dispostos a escoitar a ninguén. Ó que si estaban dispostos era a impedir que a nosa patera continuase o seu camiño hacia Cartí, onde debiamos coller un coche a Panamá City, e de feito un deles fixo o amago de botarlle a man ó motor para detelo. Todo por un prato de comida de $5.

Finalmente, tras unhas falsas promesas de Marcelo de volver para seguir negociando, accederon a deixarnos seguir. E así, mollándonos un pouquiño máis, fixemos as últimas millas ata chegar, como dicía, a Cartí, localidade aínda pertencente á Comunidade Kuna Yala, e onde nos agardaba un coche para trasladarnos, no último tramo da travesía, ata a capital da República: Panamá City.

Sabía da intensa e interesada relación entre os gobernos de Panamá e dos Estados Unidos. Supoñíame que, dada a importancia da Canle de Panamá, a cantidade de cartos que ésta lle debía reportar á cidade non debía ser ningunha parvada. Aínda así, o espectacular do núcleo urbán da capital deixoume apampado perdido. Rañaceos por todas partes, edificios de tamaño monstruoso e deseño espectacular, coma o Tornillo, con forma de parafuso, ou a Vela, a ver se adiviñades, con forma de candea.

Entrada a Panamá City, cos rañaceos de fondo.

Todas, absolutamente tódalas grandes empresas do planeta teñen a súa sede en Panamá City, que dende o 11S substituíu a Miami coma a capital mundial do mundo latino.

Edificio o “Tornillo”.

Pegámonos, de moca, unha ducha no hostel onde se hospedou Marcelo, ceamos con el para despedirnos, e ás 23:00 da noite estabamos no aeroporto internacional de Panamá City, dispostos a, ás 02:00 da madrugada, tomar o voo que nos había levar a Miami.

E así foi. Tras un tranquilo voo de pouco máis de dúas horas, máis a hora de propina de diferenza coa costa leste dos E.U.A., ás cinco e media da mañá estabamos en Miami. Unha vez máis, a segunda no que levamos de viaxe despois da escala para chegar a Recife, tiñamos que pasar os tediosos controis de acceso ó país gringo sen ter intención de pisar as súas rúas, xa que nunhas horas embarcabamos no avión destino Cancún.

Alo menos desta vez os responsables de aduanas, a diferenza de Panamá e da anterior escala en Miami, eran uns auténticos cachondos mentais, e ata nos botamos unhas risas con eles.

Limusina nunha das portas do aeroporto de Miami.

Fixemos tempo mandándonos uns roscos do Dunkin Donuts, e ás 10:30 estabamos subindo ó avión. Odisea rematada, travesía completada. Con tódolos atrancos do mundo, algúns provocados por nós, outros polo destino, outros pola ineptitude do persoal, e algún outro polo pobo elixido de Deus, acadamos chimpar o Tapón de Darién e plantarnos de Sudamérica a México.

Novo fito superado. Agora toca relax. Cancún nos agarda.

Parque Tayrona, Cartagena e Capurganá. Chegamos ó Caribe e despedímonos de Sudamérica.

Saímos de Medellín e chegamos á localidade de Santa Marta o luns 9 de xullo. Baixamos do autobús, e unha labazada de aire fervendo cruzounos a cara. Non teño datos oficiais da temperatura e porcentaxe de humidade que alí había, pero os meus contactos no inferno aseguráronme que alí estaban bastante máis fresquiños.

De Santa Marta collimos un microbús que nos levou á entrada do Parque Nacional Natural Tayrona. E foi aí, na entrada do parque, onde obtivemos unha nova evidencia de que o mundo que hai cinco meses decidimos percorrer é pequeno, moi pequeno. Non sei por qué imos investir un ano en coñecelo, porque co ridículo que é podiamos facelo perfectamente mentres sacamos a pasear ó can. Veredes a qué me refiro.

Viñamos de pasar baixo o letreiro do portal, estabamos encarando ó grupo de militares encargados de facer o control de accesos, cando, mentres remexía na miña riñoneira para atopar o pasaporte, escoitei a Cons dicir con voz de incredulidade: “¿Ida?”

E efectivamente, alí estaba a nosa dinamarquesa do Europe Team, a que coñeceramos á saída de Bolivia e da que nos despediramos, ilusos de nós, para sempre en Lima había case un mes. Pero é que canda ela estaba  Natalie, a suíza que coñecimos o mesmo día e á quén tamén lle dixemos adeus na capital peruana.

Ida e Natalie, un reencontro co que non contabamos. En absoluto.

O seu grupo completábano Eldin, o mozo de Natalie, bosnio igual de apaixoado e de cacho de pan que calquera paisano seu que poidamos coñecer tod@s, coma pode ser Vlado Gudelj, e unha parella de alemáns: Kathrin ela, quén destacaba pola súa intelixencia, e Tom el, que aínda que tampouco era parvo precisamente, chegaba máis a súa simpatía, era pura comedia.

Co grupo formado e feitas as presentacións, procedimos a encamiñarnos ó camping onde establecernos dentro do parque. Foi un camiño longo e tortuoso, cargados coas mochilas e cunha calor insoportable. Máis de dúas horas subindo e baixando pendentes, cruzando regatos e chimpando por penedos.

No medio da travesía.

Iso si, o traxecto foinos amenizado por unhas vistas prodixiosas, a mistura entre bosque tropical e praias caribeñas que compoñen a paisaxe do Parque Tayrona.

O Parque Nacional Natural Tayrona, no departamento de Magdalena, son 15.000 hectáreas que se extenden ó longo da costa caribeña de Colombia. Unha vasta e pechada vexetación tropical deixa paso, á súa chegada ó mar, a unha sucesión de praias, cada unha incrustada en cadansúa bahía, conxugándose para conformar unha paraxe idílica.

Esfolados perdidos, chegamos ó noso camping, o Don Pedro. Xantamos uns sandwiches, pegueime unha ducha, e tiramos para unha das praias. O de pegarse duchas en Tayrona é algo bastante pouco efectivo, por non dicir absurdo. Non comezaches a secarte e xa estás suando outra vez.

A cintura shakiresca de Cons na praia La Piscina.

A praia que escollimos para desfrutar o primeiro día foi a de La Piscina, a máis achegada á nosa ubicación no sector de Arrecifes e das que está permitido o baño. A auga, caldo, e a presencia do bosque tropical abrazándoa resulta impactante, mais as súas areas son negruzcas e o seu tamaño moi reducido.

Eldin, o bosnio de Natie.

Ás 18:00 do serán, cando comezou a cae-lo sol, voltamos ó San Pedro. Tras unha revitalizante cea e unhas amenas conversas, puxémonos a durmir. Ou a tentalo, alo menos. Non foi doado. Tivemos que facelo nunhas hamacas bastante ruíns, estreitas, que non permitían moverte para atopar a posturiña axeitada. Estaban pegadísimas a unha á outra e as colisións eran constantes. Todo isto unido á calor e á humidade infernais impediron que pranchase a orella nin un minuto.

Sector de tendas de campaña do Don Pedro. Nós optamos polas hamacas.

Ademáis durmimos á intemperie, e un exército de mosquitos despiadados acribilláronnos sen compaixón. Tan prácida noite provocou que amencera medio morto. A calor abafante non me deixaba respirar con facilidade, 48 horas sen durmir tíñanme os miolos fundidos, e cando o persoal arrincou hacia a praia eu non fun quén de me erguer. Pasei o día ciscado coma un saco de patacas.

Praia Cabo San Juan de Guía.

Desta volta o grupo decidiu visitar a praia Cabo San Juan de Guía. Polo que me contaron e pola reportaxe gráfica que me amosaron, a calidade désta é bastante superior á de La Piscina. Máis ampla  e con mellor area, para comezar.

Cando chegaron e tras collerme con pinzas para arrastrarme ata o comedor, procedimos a cear. O mesmo que a noite anterior, aproveitamos o tempo que o xenerador nos brindou enerxía eléctrica para botar un anaco de parola e xogando ás cartas, antes de padecer unha nova tortura tratando de pegar ollo naquelas hamacas do demo mentres os mosquitos se pegaban unha enchenta co noso sangue. Unha lexión de mosquitos mórbidos foi o que deixamos tras de nós á nosa partida.

Ó día seguinte, mércores, Cons e máis eu abandonamos o Parque Tayrona. Despedímonos da peña, especialmente das nosas mociñas Ida e Natie. Xa non me atrevo a dicir que para sempre, pero e principio así debería ser. Unha vez máis emprazámonos a ese teórico reencontro en Vigo. Coma digo sempre, a saber.

Desfixemos o camiño feito nunha nova tunda do máis interesante, e en Santa Marta collimos un autobús cara o noso vindeiro destino: Cartagena de Indias.

O plan trazado especificaba que só podiamos pasar unha noite en Cartagena. Capital do departamento de Bolívar, conta con máis de un millón de habitantes, e seguramente sexa a cidade con máis peso histórico de Colombia.

Cartagena de Indias.

Proba delo é o seu casco vello, espectacular e protexido por unha muralla, o cal lle outorga o alcume de Ciudad Amurallada. Este centro histórico evidencia a natureza caribeña de Cartagena. O acento das súas xentes, de raza negra na súa maioría, as cores vivas das fachadas das súas casas, a música saíndo do interior duns fogares coas portas e fiestras abertas… Lembroume poderosamente a La Habana.

Tras pasar a noite era momento de emprende-la marcha unha vez máis. O plan de evacuación de Sudamérica destino México dictaba que, tras Cartagena, debiamos descender pola costa do Caribe hacia Capurganá, vila ubicada xusto na fronteira con Panamá, e alí coller unha serie de lanchas que nos achegasen a Panamá City, dende onde tiñamos reservado un voo a Miami. Por último, da meirande cidade de Florida voariamos ó noso destino final: Cancún.

Muralla de Cartagena, coa súa bandeiriña e todo.

O caso era que o voo dende Panamá City tiñámolo para a madrugada do luns 16 ó martes 17. Co tempo ben xustiño, como a min me gusta. Aínda así, a Cons entráronlle as dúbidas. Esa mesma noite chegaba a Cartagena Regina, a recepcionista do Che Lagarto Santiago de Chile, a que coñecimos de facer o rexistro no hostel e de despedirnos o día que partimos hacia o Atacama.

El quería ficar un día máis para quedar con ela. Eu non estaba disposto. Unha vez máis, coma sucedera en Florianópolis. E unha vez máis, decidín continuar pola miña conta, emprazando o noso reencontro para dous días despois en Capurganá. Así as cousas, alá fun.

Dentro da ruta Cartagena – Cancún, de por si complicada, o tramo Cartagena – Capurganá tamén tivo o seu aquel. Saín da terminal de Cartagena ás 4 da tarde hacia Montería, xa que non hai autobús directo a Turbo, dende onde hai que coller unha lancha ata Capurganá. Unha vez chegado a Montería, o que sucedeu ás 22:30 da noite, supostamente debía agardar na terminal ata as 4 da madrugada, hora á que partía o primeiro bus hacia Turbo. Supostamente.

Nada máis poñer un pé na terminal de buses, un tipo ofreceume saír de inmediato. Valorei a posibilidade, e entre agardar seis horas nunha estación polo autobús hacia Turbo e facelo na mesma Turbo pola lancha hacia Capurganá, que segundo as miñas informacións saía ás 8 da mañá, optei pola segunda. Craso erro.

Cheguei á famosa Turbo ás 02:30 da madrugada, tras catro horas rebotando nunha furgalla completamente destartalada que me deixou no peirao do pobo, onde debía agardar polo bote destino Capurganá. E vaia peirao. As augas botaban un fedor a cadáver putrefacto que tumbaba para atrás, a rúa onde estaba ubicado contaba con varios locais de “mulleres de moral distraída”, e a miña compaña era o vixiante do peirao, Vicente, un señor duns cincuenta e tantos anos coxo e medio tullido.

Peirao de Turbo a primeira hora da mañá.

E qué ben estaba con Vicente, a pesares de que non me facía nin puñeteiro caso. Cando a compaña aumentou, achegáronse á nosa posición catro suxeitos de apariencia cando menos sospeitosa. Sentaron onda nós, e comezaron a pintar liñas de cocaína e a metelas para adentro coma quen come pipas. Tamén bebían chupitos dunha brebaxe estraña que sacaban dun frasco coma de xarope, que lles facía tusir e cuspir unhas flemas que parecía que vomitaban a Viscoso, a pantasma boa dos Cazapantasmas.

Foi a primeira vez en toda a viaxe que me sentín inseguro de verdade, que percibín un risco real de que me puidesen dar o pao. Eran catro maromos de tamaño considerable, de farlopa ata as orellas, e aínda por riba, o suposto encargado de defenderme era un avó tullido. Perfecto.

Afortunadamente non pasou nada, e os tipos simplemente pasaron de min coma facía Vicente. Ás 05:00 da mañá o ceo comezou a clarexar, e o peirao de Turbo comezou a encherse de xente e de movemento. Abriu unha cafetería de por alí preto, e metinme nela a que me ignorasen un pouco máis, as últimas horas de espera.

Cheguei a Capurganá sobre as 14:00 do serán, tras cinco horas rebotando no mar nunha lancha dunhas vinte persoas. Capurganá, como dixen, é unha pequena localidade situada xusto na fronteira con Panamá, no departamento colombiano de Chocó.

Capurganá.

É unha vila pequerrechiña, de pouco máis dun milleiro de habitantes. Tranquila, as súas xentes son unha gran familia. Dirixinme ó hostel que me recomendara Marcos, o coruñés de Medellín. Chamábase a Posada del Gecko, unha hospedaxe ben xeitosa.

Preguntei por Shirley e Alberto, os encargados de rexila, e tras unha boa ducha púxenme a falar con eles.

Patio de “La Posada del Gecko”.

Todo ía xenial, ata que lle comentei a Alberto que debiamos tomar un voo en Panamá a madrugada do luns. Con xesto de incredulidade, comentoume que era imposible que chegasemos a tempo se non saíamos ese mesmo día. A travesía en lancha ata Panamá leva dous días, segundo parece. Pero Cons non chegaba ata o día seguinte.

Quixen avisalo para que aprazase ou anulase o voo, xa que el tiña o billete electrónico no seu ordenador, pero non había enerxía eléctrica no pobo. Foi ó día seguinte, sábado, cando chegou e o propio Alberto lle contou a nosa situación desesperada.

Xa estaba. Aquí teño falado dos meus medos de relaxarnos, dado que todo estaba a saír perfecto ata entón. Baixamos a garda, confiámonos, encomendámonos á nosa sorte e arriscamos de máis.

Campo de fútbol de Capurganá.

Iamos co tempo moi xusto para chegar a Panamá, e a Cons ocorréuselle, aínda por riba, quedar un día máis en Cartagena. Erro enorme.

Pero é que iso non é todo. Aínda que, se por algunha milagre do destino, conseguíramos unha lancha hacia Panamá para saír no mesmo momento que chegara Cons, non tiñamos cartos para pagala. E este erro é de exceso de confianza de ambolosdous. Non tiñamos cartos en efectivo enriba para pagar a lancha, e en Capurganá non había caixeiro automático.

¿Cómo imaxinar algo así, se ata no pobo máis deixado da man de Deus en Bolivia dispuxemos da posibilidade de retirar cartos? Aínda así, son cousas coas que hai que contar, temos que estar máis alerta. Entre Alberto e o seu amigo Stefano tentaron atopar unha solución de tódalas maneiras posibles.

Praia en Capurganá.

Desvivíronse por axudarnos, percorrimos tódolos hoteis da aldea procurando un que nos adiantase os cartos para nós ingresarllos de contado, incluso Stefano nos deu o seu número de conta para facerlle a transferencia ó día seguinte, xa que estaba disposto, tanto el coma Alberto, a emprestarnos eles os cartos. Pero problemas coas chaves da conta impediron a operación. Estabamos condenados a perder o voo de Panamá a Miami, e en consecuencia o de Miami a Cancún. Douscentos dólares ó carallo, como se as nosas economías (especialmente a miña) non estivesen maltreitas de abondo.

Resignado, estaba a piques de dirixirme á praia. Xa estaba remexendo na mochila na procura da toalla, cando de súpeto a Alberto se lle acendeu a bombilla. Fabio, un amigo seu co que xa non se levaba, podería adiantarnos os cartos. Segundo parece, ó tipo gustábanlle máis os cartos que a un parvo un caramelo, e a cambio dunha pequena comisión, el poderíanos facer o préstamo. Precisamente diferencias monetarias foron as que estragaron a amizade entre Alberto e Fabio, amigos dende as súas vidas na Italia.

Dirixímonos, sen tempo que perder, ó hostel que rexentaba Fabio, todo un mafioso napolitano segundo a descripción tanto de Alberto coma de Stefano. Preguntamos por el na entrada do albergue. Non tardou en baixar. Coa imaxe de mafioso que tiña eu na cabeza e que me formaron os seus ex-amigos, case caio de cú ó velo achegarse a min.

Lucía barba de tres días, era pelado e portaba un sombreiro branco. Levaba a camisa desabrochada ata debaixo do peito… e un mono aferrado ó seu pescozo. Non puiden evitar que me viñera á mente a imaxe de José Luis Moreno en Torrente 2. A semellante elemento era a quén estabamos dispostos a entregarlle o futuro da nosa viaxe.

Contámoslle os nosos males, a nosa situación desesperada, e inmediatamente pediunos que acougásemos. A camorra estaba alí, e estaba disposta a facernos o favor. Triunfada monumental. Non nos ía emprestar os cartos. Directamente íanos conseguir unha lancha para saír o día seguinte hacia Panamá e chegar así a tempo de coller o avión en Panamá City, xusto unhas horas antes do despegue. Cons, cousas do destino, viñera na lancha de Turbo a Capurganá falando coa ex-moza de Fabio, contáralle que pretendíamos chegar a Panamá en lancha, e cando chegamos ó seu hostel Fabio xa nos tiña todo preparado.

A safada que viñamos de vivir non era normal, e a sorte que estamos a ter nesta viaxe moito menos. Aínda facendo as cousas rematadamente mal coma viñamos de facelas nesta ocasión, ó máis puro estilo Adri, deixando todo para a improvisación do último segundo, co “malo será” por bandeira, acabamos safando e tirando para adiante. Cousas do destino. Pode que cousa de meigas. Seguro que cousas das estrelas.

Ó día seguinte, domingo 15 de xullo pola mañá cedo, iamos partir hacia Panamá, dispostos a evitar o famoso tapón de Darién, os menos de cen quilómetros que os E.U.A. se empeñan en sacarlle á estrada Panamericana, vía acuática. E estabamos a piques de abandonar Sudamérica, un continente que nos marcou de por vida. Un mundo en cada país, todos diferentes entre eles. Cada un coa súa maxia particular, coa súa oferta única. E en todos un denominador común: a paixón, o sangue quente, moi quente. Fervendo.

Abofé que nos marcou de por vida. Non en van, aquí atopamos entre os dous cinco das nosas bolas máxicas, nada menos. Deica sempre, Sudamérica. Palabra de que volverei.

Medellín, unha cidade de conto; e máis festa entre galegos, o conto de sempre.

Chegamos a Medellín a madrugada do martes 3 ó mércores 4 de xullo. Ás 03:30, nada menos. A primeira experiencia na capital do departamento de Antioquia non foi a mellor posible. Subimos, baixo dunha intensa tromba de auga, no taxi que nos había levar ó hostel onde aloxarnos, con tan mala sorte de topar co taxista máis inepto da historia, con menos luces das que dspoño eu agora mesmo (estou nunha aldea do Caribe colombiano escribindo mentres me alumea a miña lanterna do Decathlón), e o escaso inxenio co que contaba investíao en tratar de estafar ós gringos que desafotunadamente caían no seu taxi.

Xa non é que descoñecese por completo tódolos enderezos que lle apuntamos, é que non tiña nin a máis remota idea de cómo chegar a eles ó non saber cómo funciona o sistema de distribución do rueiro colombiano. É un sistema estraño que clasifica, como teño comentado noutras ocasións, as calles e carreras por números, pero, chámame tolo, penso que se es colombiano, e máis se es taxista, non che debería resultar tan alleo.

Finalmente, tras ternos hora e media dando voltas coma buxainas pola cidade, e tras pasarnos unha factura que de ter estado en Vigo no canto de en Medellín íanlla pagar os seus pais, que seguramente sexan curmáns, chegamos ó noso hostel. O Pit Stop Hostel. E aí as cousas comezaron a mellorar de xeito irrefrenable.

Pisciniña do Pit Stop, co bar de fondo.

Algún día, rematada a viaxe, farei unha especie de ranking dos mellores e peores hostels que visitamos ou padecimos, e o Pit Stop gañou puntos como para, de momento, garantirse un posto no podio. Ben situado, cun servizo impecable e un ambiente espectacular, conta con piscina, pista de voleibol, de fútbol sala… e unha canastra, ademáis dunha mesa de pig pong.

Si, unha canastra. Aquí si saciei a miña intensa sede de baloncesto xogando varios 2 para 2 e 1 contra 1 contra xente de tódalas nacionalidades e, por qué non dicilo, cun saldo moi satisfactorio de vitorias.

Bueno, e para darlle o punto de calidade definitivo ó hostel, as recepcionistas eran paisas, que é cómo en Colombia lles din ós nados en Medellín. A priori este dato sobre as recepcionistas pode parecer un dato non demasiado relevante, pero cunha información que desenvolverei máis adiante habédesvos decatar de que ten a súa importancia. Abofé que a ten.

Erguímonos o mércores dispostos a coñecer Medellín. Saímos a percorrer as rúas dunha cidade onde impera unha primavera eterna, cunha temperatura en torno ós 25° que apenas varía ó longo de todo o ano.

Unha cidade puxante, en loita permanente dende o día en que se fundou, enfrascada primeiro nunha arquicoñecida loita que lle ocasionou unha serie de estigmas, e hoxe inmersa noutra loita diferente, para reinventarse, para liberarse dos estigmas causados polas pelexas do pasado.

Hoxe Medellín quere rachar co seu pasado, xa non quere ser lembrada como a cidade do Cartel, do narcotráfico e de Pablo Escobar. Aínda sen esquecer algo que inevitablemente forma parte da súa historia, Medellín quere e debe ser lembrada pola súa aposta definitiva pola cultura e polo concienciamento cívico.

Bibliotecas, museos e prazas temáticas mistúranse con paneis informativos e mensaxes cos que se lembra e se fomentan comportamentos de respecto entre cidadáns. Cada infraestrutura está ben pensada, cada edificio é acaído co seu entorno.

“Plaza Cisneros”.

E despois está o tema da inmigración. A inmigración é algo que se percibe de xeito patente en Medellín. Unha altísima porcentaxe da poboación feminina da cidade é chegada de fóra. Concretamente do Olimpo das Deusas. En serio, o das paisas é algo esaxerado e que ten difícil explicación. É como se Medellín fose absorvida por un burato espazo-temporal e experimentase unha especie de evolución xenética, ou algo así. Insisto, algo realmente despampanante. ¿Entendedes agora cando dicía que era importante que as recepcionistas do Pit Stop fosen paisas?

Aínda así, a pesares do moito que ofrece esta marabillosa cidade, o mércores só tivemos tempo de facer un percorrido en MetroCable. No servizo de metro, altamente eficiente, está integrado este sistema de teleféricos, que conectan o centro de Medellín coas partes máis altas da cidade, os cerros que a rodean e nos que se extenden os poblados, os núcleos poboacionais máis desfavorecidos e con menos recursos.

Os “poblados” de Medellín dende a nosa cabina de MetroCable.

En Medellín, lonxe de marxinalos e de tratar de mantelos o máis afastados posible da “xente guapa”, mantéñenos comunicados coa cidade, e plantáronlle en medio e medio a Biblioteca España, unha biblioteca inmensa e de estructura de deseño innovador. Non é todo o que hai que facer, está claro, pero é un comezo, e toda unha declaración de intencións.

O xoves si que aproveitamos máis o día. Estivemos no Parque de los Deseos, un espazo con bancos-mecedoras para relaxarse e con fontes de auga e diferentes atraccións nunha zona recreativa para os nenos, ademáis da súa parte comercial con restaurantes e cafeterías. No mesmo parque está incluído o Planetario de Medellín.

Praza principal do “Parque de los Deseos”.

A escasos metros do Parque de los Deseos atópase o Parque Explora, unha especie de recinto feiral, que aúna salas de exposicións, teatro, sala da ciencia e non sei cántas prestacións máis polo estilo. Debido ó custo da entrada, o cal nin preguntamos pero que temos entendido que é ben económico, non entramos nin aquí nin no Planetario.

Como dicía, os nenos desfrutan moito no Parque de los Deseos.

Onde si entramos foi no Jardín Botánico. Amplo, ben distribuído, e ata cun trenciño para percorrer as súas instalacións, conta coa Casa de las Mariposas, onde pasamos para coñecer ás mariposas búho.

“Jardín Botánico” de Medellín.

De monstruoso tamaño, as bolboretas moucho estaban pousadas cada unha en cadansúa rodalla de sandía que lles colocaran os temerarios dos coidadores. Eu penso que lles puxeron sandía porque o colorido désta fai bonito co entorno, pero coa ansia que rillaban as malas bestas para min que estarían máis a gusto pousadas sobre unha fonte de churrasco.

Brutal maneira de rillar a das bolboretas-rinoceronte.

Cousa mala o tamaño daquelas bichas, chic@.

Pois todo isto, mailo Parque Norte, todo un parque de atraccións, nun radio de poucos metros en torno á Universidade de Medellín. Por iso digo que cando as cousas se fan ben…

Estivemos tamén na Plaza Botero, adicada e ateigada de esculturas de Fernando Botero, o escultor e pintor medellinense do que falei na publicación de Bogotá, o da teima de crear personaxes de formas redondas e voluptuosas. Si, o d@s gord@s. Nesta mesma praza topámonos coa Casa de la Cultura.

“Casa de la Cultura”, en “Plaza Botero”.

A seguinte parada fixémola no Parque de los Pies Descalzos. Vendéranolo coma un espazo onde descalzarse para sentir a enerxía da Terra pisando sobre as súas diferentes superficies. Cando chegamos, comprobamos que as “diversas superficies” eran un terreo de grava e unha fonte. Pedras e auga. E punto. Descalza tus pies, siente la energía del planeta, reza un cartel. Podo sentir mellor a enerxía do planeta, podo pisar máis diversidade de superficies se paseando polo Calvario teño a mala sorte (ou a boa) de pisar un excremento de can: asfalto, merda, e a herba para limparme. Na teoría, unha idea interesante. Na práctica, unha tomadura de pelo.

O venres todo ía de marabilla. Eu seguía neste ambiente de mens sana in corpore sano que me brindaban tanto o Pit Stop coma Medellín, xogando ó baloncesto cun xigante canadiano friqui coma min da NBA, máis tarde canda Cons contra dous irmáns alemáns, incluso xoguei un 3 para 3 ó fútbol, algo que non facía dende que na miña época no instituto descubrín a miña condición de “ambizurdo”, xa que as miñas dúas pernas son a mala.

Escultura da “Plaza Botero”.

Estiven falando con xentes de aquí e de acolá, enriquecéndome deles e das súas culturas. Especialmente interesantes foron as conversas con Claudia, unha limeña que organizaba os xogos nocturnos no hostel para axudar a costear a súa estadía en Medellín. Ben divertida, culta e viaxada era esta mociña que pola súa beleza ben podería pasar por paisa.

Todo o día facendo deporte, todo o día falando en diversas linguas -as tres que maltrato-… ata que a parte moinante do meu subconsciente levoume ata a sala de ordenadores. Eu non tiña nada que facer alí, pero alí aparecín.

Aledaños da “Plaza Botero”.

E alí, de súpeto, unha cadeira que estaba enfocada cara un dos ordenadores, virou hacia min. Coma o malo da película, igual, só lle faltaba estar acariñando un gato. Tan sinistra figura pronunciou estas palabras, literalmente:

–Perdona, ¿tú de dónde eres? -cun acento a Brigantium que tumbaba para atrás.

Eu, ante isto, xa saltei o dato do país para concretar máis:

-De Vigo, ¿e ti?

-¡Da Coruña!

Acto seguido, fundímonos nunha aperta.

Tratábase de Dani, un coruñés de paseo por Colombia. O titular asusta de por si (que non Dépor si), pero as actitudes do suxeito asustan aínda máis. De gusto especial pola vida acomodada, a súa inconfundible risa de canalla deletábao. Non consumía auga. Ó chegar mercou unha botella de 33 cl. Rematouna o cuarto día, de resaca. Un crápula de primeiro nivel, unha persoa coma a copa dun piñeiro.

O do medio é Dani. En primeiro termo, Pablo, que será presentado de contado.

E Dani presentoume a Marcos, outro coruñés de paseo por Colombia. De conversa fluída e discurso firme, a Marcos tamén se lle adiviñaban aptitudes máis que interesantes de cara á troula, pero coñecímolo na fase inicial dun proceso de namoramento dunha colombiana que comezou precisamente aquí en Capurganá, onde eu me atopo agora mesmo. Foi el quén nos apuntou a posibilidade de chegar a México sen necesidade de voar, vía Capurganá – Panamá, sacándonos da tobera na que levabamos tempo metidos tratando de atopar unha saída de Sudamérica.

E Dani e Marcos presentáronnos a Pedro, un ourensán que estudaba en Medellín, e a quen coñeceron en Bangkok cun caldeiro de ron na man. Cun caldeiro propiamente dito, da mesma natureza que o que vai acompañado da fregona.

De esquerda a dereita, Marcos, Pedro e Dani. A moza algo tiña que ver con Lugo, pero non me enterei moi ben.

Acabábanse de xuntar cinco galegos, xa tiñamos a selección galega de fútbol sala. Como diría César Torres, cerebro e auspiciador da Operación Mocho Picchu: “se jodió”. ¿E cál pode ser a guinda perfecta da selección galega de fútbol sala? Pois un indivíduo da única especie que lle pode facer as beiras á galega en canto a esmorga: un arxentino. E de súpeto xurdiu Pablo.

Tratábase dun porteño, un bonaerense que percorría parte de Latinoamérica e que era un auténtico fóra de serie. Xeneize ata a médula, festeiro ata as entrañas, divertido ata aburrir. Conectamos dende o primeiro segundo, e ata a nosa despedida de Medellín formamos un dueto dunha calidade implacable.

Pablo, de Buenos Aires a Medellín.

Canda no-los seis, ese día saíu Santi, un amigo valenciano de Pedro. Traballaba para tuaventura.org, un innovador formato de webs de viaxes. Na súa longa estadía en Latinoamérica para desempeñar labouras de investigación, vivira experiencias tan especiais coma entrevistarse con Camilo Guevara, fillo do Che, ou vivir unha tempada no medio dunha tribu de indios amazónicos. Un tipo realmente interesante.

A noite do venres comezámola no bar do Pit Stop, competindo a un xogo que non me lembra cómo se chama, pero que enfronta a dous equipos de cinco membros nos que cada un ten que beber a súa birra, e, deseguido, darlle a volta cun toque e deixalo boca abaixo. O primeiro equipo en rematar, gaña. Eu xoguei canda Pablo e tres franceses, pero non pasamos máis ca dúas roldas.

Non tardamos en trasladar a festa ós exteriores do hostel. Apuntalamos o equipo con Alexis, un rapaz colombiano, Felipe, de Chile, e os dous alemáns cos que Cons e máis eu estiveramos xogando ó baloncesto, e a verdade é que foi grandioso. Divertida e concorrida a noite medellinense, aínda que con algún que outro local selectivo de máis.

A idea era abandonar Medellín o sábado, pero, dadas as circunstancias, non puido ser. Había equipazo, e cando hai equipazo hai que aproveitar. Para o asalto do sábado formamos co mesmo equipo, só que no canto de Marcos, entregado a facetas amatorias, fichamos a Siba, compañeira de habitación do bostero Pablo.

Siba, chegada de Stuttgart, era unha moza especial. Intelixente e divertida, era dun pensamento profundísimo, e sobre todo dunha sensibilidade extraordinaria. Era desas persoas que son quén de percibir máis, de sentir máis intenso, de padecer cunha paixón descomunal. E todo isto capteino nesa noite e no pouco que estivemos xuntos ó día seguinte antes de liscar de Medellín, así que imaxinade.

Siba. Mágoa que saíse cos ollos pechados,,,

Unha vez máis, os primeiros lances da noite disputáronse no bar do Pit Stop. Esa noite o xogo que tocaba era o Beer Pong, o mesmo que xogara no hostel de La Paz cunha londiñense de parella, o de meter a bola de ping pong no vaso de birra do opoñente, pero desta volta o meu compañeiro foi Cons. Actuación máis que digna a nosa, alcanzando as semifinais, onde nos chimparon Pablo e Siba de xeito dramático, forzando a prórroga no derradeiro lanzamento.

Con Felipe, de Chile, e Victoria, unha amiga paisa de Dani, con Pablo agachado, e o propio Dani ó meu carón.

O resto da noite foi pura decadencia, e dela cabe destacar o primeiro local no que estivemos. Foi nun antro de perversión no que, para o meu regocixo, entre a súa oferta atopábase unha Super Nintendo. Aínda fixen unhas boas risas xogando ó Super Mario World cunha parelliña de paisas que levaban máis de dúas horas dándolle ó vicio.

A miña amiga dándolle duro ó Mario.

Como dixen, o resto da noite foi todo moi confuso.

Ó día seguinte tocaba despedida de Medellín coa resaquiña de rigor. Deixamos atrás ó noso equipo de galegos, cos que, nunha terceira edición, tras Florianópolis e Lima, evidenciamos que, cando nos xuntamos, a alerta vermella debe ser activada.

Deixamos atrás a Pablo, co que tamén evidenciamos que o binomio Galiza – Arxentina é unha fórmula perfecta.

Claudia, Siba, deixamos atrás xente extraordinaria, Unha vez máis.

E deixamos atrás Medellín, sen lugar a dúbidas, unha cidade de conto, unha cidade da que tomar exemplo.

Rapazada pasándoo en grande no “Parque de los Deseos”.

Debiamos seguir hacia o norte, e o vindeiro destino era o Parque Tayrona. E faciámolo, agora si, e grazas ós “nosos turcos”, co acougo de saber que xa tiñamos cómo saír de Sudamérica.

Bogotá. Á saída da selva atópase a morriña.

Mércores 27 de xuño. Chegamos a Bogotá contra as 17:30 do serán.

Bogotá é unha cidade fría, situada a 2.600 metros de altitude. As súas rúas son números. Calle 12, Carrera 9.

Síntome estraño. Vimos de chegar da Amazonia, onde a nosa estancia supuxo a experiencia máis diferente, a máis alonxada da miña vida cotiá na cidade que vivira xamáis. Mais xa estabamos de volta na civilización. Nunha grande cidade, nunha grande capital. E estabamos no-los dous sos.

Despois de dous meses viaxando ou vivindo con xente entre nós permanentemente, voltabamos a atoparnos sos na nosa aventura. Xa non estaba César. Non contabamos coa compaña de Arthur. Nin rastro de ningún membro do Asshole Teamnin do Europe Team.

Síntome estraño. Chegamos ó noso hostel, o Platypus, e chéganme ó móbil varios vídeos enviados pola miña irmá, onde sae a miña sobriña Lena, de menos de dous aniños, dicindo “ola Adri” e “Adri ven”. Non dicía palabra cando saín da Galiza.

Síntome estraño, moi estraño. Angustiado. Golpéame a morriña. E golpéame coma ela o fai habitualmente. De improvisto, ser previo aviso. Con dureza.

As rúas de Bogotá son números. Calle 12, Carrera 9. Non atopo a rúa Palencia, que me leva a cear a casa de Juantxo e Iriña calquera prato preparado por el, sempre con arte e amor, sempre para lambe-los dedos. E a ver unha peli, cos comentarios de Pako no seu perfecto e académico calvariense. Alí tamén está Tako, con quen arranxamos o mundo entre risas, ás que tamén aporta Gus.

Non atopo a rúa Portela, onde ó carón do Flipper subo a casa de Choli a escoitar uns temazos, calquera temazo de calquera grupo, o que a el se lle antoxara ou o que lle encha a orella nesa época. E entre temazo e temazo morremos da risa cos nosos desvaríes, e co seu humor único, de xenio. Do xenio que el é. Pode que canda nós estean Campillo e Deme, habituais deste planazo.

E tampouco está a rúa Doutor Carracido para botar unhas partidas na casa de Prego e Druida. Uns combates ó Street Fighter ós que se apunte Potri, ou uns piques ó Fifa ós que se sumen Maritxo ou Lagunilla.

En La Candelaria, o barrio onde nos hospedamos, existen bares, hai pubs. Algún está moi ben. Congratúlanos especialmente o The Doors, ó que Cons non faltou nin unha soa vez á súa cita diaria co rock e a birra. Mais non atopo La Fiesta de Los Maniquíes, onde sentarme cun licor café na man de parola con Vane, con Rosalía, con Marquiños. E pasalo en grande coas nosas Churru Girls, esa milagre social que supón a prodixiosa xeración do ’87: Raque, Eviña, Mary, Bita, San, Vero, Pali… Daría tanto por tervos aquí…

Existen bares, hai pubs. Algún está moi ben. Pero non está Brou, con quen descender ó inframundo dos antros de maior perdición calquera día da semana, e amencer coa cidade en pleno funcionamento. Tampouco está Chufi para envelenarnos coa peor brebaxe que atopemos nos estantes da peor licorería.

Paseando por Bogotá paso ó carón dunha cancha de básquet. Levo catro meses cun mono terrible de xogar ó baloncesto. ¿Pero para qué, se non está Xose? Non ten sentido se non podo botar con el uns un para un, uns vinteúns, concursos de triplas, ou calquera deses xogos absurdos que só el pode inventar. Nin sequera podo botar un partido de pádel con Richi, contra Víctor e Oli.

Tamén hai cafeterías en Bogotá. Coas súas terraciñas, co seu servizo hiper-atento e amable. Son estupendas. Pero non está Reich para tomar con ela unha chiquita, nin Beíña, nin Mary.

Xa sei que estou a cumprir o soño da miña vida, que non teño dereito a estar triste porque son un auténtico privilexiado. Pero comprendédeme, teño xente demasiado especial nesa terriña como para non botal@s en falta. Hai demasiado agarimo repartido entre a xente que acabo de nomear e outr@s moitísim@s que, do xeito máis inxusto do mundo, quedaron polo camiño (podédesme crer que non vos esquezo), como para non sufrir un pequeno baixón que ben seguro hei deixar atrás en menos do que incluso eu mesmo penso. Estou morriñento perdido, e cando me poño a escribir con morriña, sáenme estas cousas.

Os dous primeiros días non saímos do hostel, ben pola saudade, ben por seguir dándolle voltas ó tema do voo á México.

Foi o venres cando nos decidimos finalmente a saír da cuncha e coñecer un pouquiño Bogotá. Guiados por Juan Carlos fixemos un percorrido polos puntos máis destacados de La Candelaria, o barrio onde, como dixen, estabamos hospedados.

Barrio de “La Candelaria”.

La Candelaria é o barrio histórico de Bogotá. Mistura de arquitecturas colonial e republicana, hoxe trata de recuperar o ambiente bohemio que predominaba hai ben pouco, así como a súa posición como o barrio máis acomodado da capital, perdido en favor de Los Rosales, ó norte da cidade.

Nas azoteas dos edificios asoman diferentes estatuas, figuras que hai anos lucían en case tódolos inmobles, pero que na actualidade escasean bastante, xa que son roubados polos vándalos.

A primeira parada fixémola na Casa Silva. Trátase da casa onde morou José Asunción Silva, o poeta máis relevante da historia de Colombia. De familia ben posicionada, Silva foi un poeta precoz, de mente atormentada, polémico, envexado.

Casa Silva.

Fachendoso ata gañarse o alcume de José Presunción, non foi recoñecido na súa época, e morreu sen saber o grande poeta que foi. E morreu tras dispararse un tiro no peito, despois de pedirlle a un amigo médico que lle debuxara o contorno do corazón sobre a camisa, ó remate dunha festa que organizara na súa casa con trece compañeiros do mundo intelectual.

Foi o 23 de maio de 1.896, ós 31 anos de idade, poñendo fin así a unha vida tormentosa, sempre incomprendido, angustiado polas débedas herdadas do seu pai.

Piano que lle mercou J. A. Silva á súa irmá Elvira.

A súa obra máis representativa é “El Nocturno”, e recoméndovos especialmente o terceiro poema, o cal nos leron durante a nosa visita, e no que José Asunción se laia da morte da súa irmá Elvira, da que se di estaba namorado.

Seguimos percorrendo Bogotá, cidade onde existe unha pronunciadísima diferenza de clases. Ó norte o barrio rico, con Los Rosales á cabeza, e ó sur as comunas, a zona máis pobre da cidade. Detémonos no edificio da antiga prisión e casa de torturas da cidade, hoxe convertido en apartamentos de luxo.

Antiga prisión de Bogotá.

Albiscamos a Universidade de La Salle, e enfronte desta a de El Externado, dúas das máis importantes de Bogotá. E tamén a biblioteca Luis Ángel Arango, segundo Juan Carlos, a máis grande de Sudamérica.

O edificio do fondo é a Universidade de La Salle.

Biblioteca Luis Ángel Arango.

A segunda parada fixémola no Museo de Bogotá. A temática baséase na cultura urbá bogotana: grafittis e hip hop, de grande peso no día a día colombiano, especialmente na capital e na súa meirande parte con orixe no sur; e tamén álbumes de fotos de épocas antigas das diferentes zonas da cidade.

No patio do museo, xunto a unha fonte, a flor de cartucho, que en Colombia é agasallada entre homes debido á súa sobriedade.

Patio do museo. A flor branca é a “de cartucho”.

Chamounos a atención a Urna Centenaria, que parece ser que contén arquivos e datos de grande importancia, e que se abre cada 100 anos, ó máis puro estilo vaticano.

Urna Centenaria.

Xantamos bandeja paisa, prato típico da cociña colombiana procedente de Medellín. Carne picada, un chouriciño, feixoada, arroz e ensalada, ademáis da sempre presente banana fritida. Si, unha mistura un tanto cocha.

Xa polo serán visitamos o Museo Botero, adicado a Fernando Botero, pintor e escultor colombiano. O Museo Botero céntrase case por completo na obra do artista de Medellín, entre a que chama a atención a súa particular versión da Gioconda, representada, coma tódolos seus personaxes, con formas redondas e voluptuosas. Que son tod@s gord@s, falando claro.

“La Mona Lisa” de Botero.

Aínda así, o museo conta tamén con obras de outros artistas, coma Picasso, Monet, Dalí ou Renoir.

Camiño do Museo da Policía Nacional pasamos pola Plaza Bolívar, centro político e institucional de Bogotá. Na praza atópanse a Casa Presidencial, enfronte desta o Palacio de Justicia, dun lado a Alcaldía Mayor, e do outro, a Catedral Primada.

Casa Presidencial.

“Palacio de Justicia”.

“Alcaldía Mayor”.

Catedral Primada.

O edificio do Museo da Policía Nacional data de 1.923. Na estancia principal, chamada patio nº1, móstrase un canón do ano 1.933, da guerra contra o Perú polos territorios amazónicos.

Pódense ver tamén uns carros de cabalos traídos da Inglaterra de comezos do século XX, nos que transportaban ós presos para expoñelos nas prazas principais da cidade, onde éstes eran humillados.

No mesmo patio móstranse tamén un robot de fabricación colombiana utilizado para desactivar artefactos explosivos, e ata un mini-helicóptero que lle servía ós corpos de seguridade para facer incursións silenciosas na selva na súa loita contra a guerrila.

No soto, antigamente o calabozo da cadea, exponse nunha vitrina unha espectacular Harley Davidson do ano 1.990, incautada no combate co narcotráfico. Parece ser que fora un agasallo de Pablo Escobar ó seu curmán, “El Arete”.

Sobre Pablo Escobar, odiado e adorado en Colombia, o máis grande narcotraficante da historia e fundador do Cartel de Medellín, a quen se lle atribúen máis de 10.000 asasinatos e quen foi condenado por narcotráfico, asasinato, secuestro e terrorismo cando se entregou en 1.991 para fugarse en 1.992, hai un patio adicado no Museo, mais na nosa visita éste estaba en reformas.

Pasamos ó patio nº3, o que no seu tempo foi a estancia onde os reclusos paseaban e tomaban o sol, e no que hoxe se pode desfrutar dunha fontiña e dun bonito mural onde se explica a historia da policía colombiana.

O máis entretido da da visita ó museo foi cando nos sentaron nunhas bancadas e, tras apaga-las luces, foron pasando diferentes maquetas de plastilina mentres unha gravación ía narrando a evolución da Policía Nacional Colombiana, dende a éopca prehispánica, onde as autoridades se denominaban güechas, ata os nosos días.

Representación en plastilina da actual Policía Nacional Colombiana.

Pola noite quedamos con Arthur. Chegara xusto ese día a Bogotá para ó día seguinte marchar de fin de semana canda dous amigos ás aforas da cidade. Desta volta si que estabamos ante a despedida definitiva. Canda os seus amigos Andrés e Andrea, unha parella que viña de contraer matrimonio en outubro -voda á que asistira Arthur- citámonos para dar unha volta pola noite.

Quedamos no Parque 93, emprazamento situado a anos luz do noso hostel, así que para chegar collimos un medio de transporte ó que aquí chaman Transmilenio. Eu pensei que con ese nome tan de nave espacial ía percorrer os mencionados anos luz de distancia en apenas unhas décimas, mais o Transmilenio non pasa de ser un autobús urbano, o Vitrasa de Bogotá, e demorou o que tiña que demorar, ó redor dunha hora.

A noite con Arthur e os seus amigos resultou realmente divertida. Andrea e Andrés eran unha xente estupenda, sinxelos, de trato cercano e conversa moi agradable. Probamos a aguardiente, bebida típica de Colombia, unha augardente con sabor anisado que entra con perigosa facilidade. Rematamos a noite no piso da parella, e foi aquí onde se produciu a despedida con Arthur.

Andrés e Andrea, na noite da despedida de Arthur.

Arthur Untch, alemán de ascendencia romanesa. Enxeñeiro. Unha mente privilexiada. E un corazón coma unha catedral de grande. Colombia, o Perú e sobre todo Bolivia serán testemuñas para sempre da nosa amizade, irmán alemán. Podes estar seguro de que o mes e medio que pasamos xuntos foi máis que de abondo para que non te esqueza xamáis, e para que non me resigne a que as promesas que fixemos de voltar a vernos na Galiza queden en palabras que as leve o vento.

Que che vaia ben, amigo.

Ó día seguinte, sábado, continuamos coñecendo Bogotá da man de Juan Carlos. Comezamos polo Museo Militar, a que foi casa de Antonio Ricaute, capitán que ó carón de Simón Bolívar foi de grande relevancia nos procesos de independencia das Repúblicas de Colombia e Venezuela. Moita arma, moito uniforme. Nada que nos enchese o ollo.

Helicóptero no patio do Museo Militar.

De alí saltamos á Casa de la Moneda. É un museo que ofrece un percorrido pola historia numismática tanto de Colombia coma do resto do mundo.

O que me resultou máis interesante foi o comezo do mesmo, onde se resaltan as organizacións económicas alleas á moeda, alleas ós cartos. O troco, o intercambio de mercadoría ou o ofrecemento de traballos reforzaba na época prehispánica aspectos como a honra ou as relacións entre distintos grupos sociais.

Volante de acuñación, ano 1.774.

De alí chimpamos ó norte da cidade, ó barrio de Los Rosales. Como apuntei con anterioridade trátase do barrio rico de Bogotá, onde se instalou a jet set colombiana. Entramos nun centro comercial, tamén na tenda Nike. Nada resaltable, nada especialmente interesante.

Pola noite Cons, na súa ineludible cita co pub The Doors, fixo migas con tres “indivíduos da súa especie”, heavys de raza pura: Víctor, Kevin e Sebastián. Éstes convidárono a probar a chicha, bebida elaborada a base de millo, coma a que probaramos no Perú, pero ésta fermentada. Segundo lle explicaron os seus novos colegas, a bebida en cuestión remóntase a tempos anteriores á invasión hispánica.

O domingo, polo que me contaron, houbo un partido de fútbol en Europa, unha final dun torneo de seleccións, ou non sei qué hostias, pero non me enterei moi ben en qué consistía a vaina. Limiteime a seguir procurando o voo que nos plante en México, algo que xa se está comezando a complicar de xeito preocupante.

E chegou o día de hoxe, luns. E aquí me atopo eu, aínda pelexándome coa morriña. Cons anda polo centro da cidade, nun concerto onde se citaron diversas bandas de rock, entre elas Siniestro Total.

Chegou o momento de abandonar Bogotá. Non foi que me fixese o home máis feliz do mundo a capital colombiana. Incluso deixando a un lado o meu proceso saudento, non lle atopo que teña moito que ofrecer, aparte do encanto do seu barrio antigo, La Candelaria. Mañá marchamos a Medellín. Todo o mundo falounos marabillas dela. Só espero lembrarme de vós coma é debido, sen que iso me deprima, coma fixen ata pisar Bogotá, e poder así desfrutala na súa xusta medida.

Veredes cómo si.