Parque Tayrona, Cartagena e Capurganá. Chegamos ó Caribe e despedímonos de Sudamérica.

Saímos de Medellín e chegamos á localidade de Santa Marta o luns 9 de xullo. Baixamos do autobús, e unha labazada de aire fervendo cruzounos a cara. Non teño datos oficiais da temperatura e porcentaxe de humidade que alí había, pero os meus contactos no inferno aseguráronme que alí estaban bastante máis fresquiños.

De Santa Marta collimos un microbús que nos levou á entrada do Parque Nacional Natural Tayrona. E foi aí, na entrada do parque, onde obtivemos unha nova evidencia de que o mundo que hai cinco meses decidimos percorrer é pequeno, moi pequeno. Non sei por qué imos investir un ano en coñecelo, porque co ridículo que é podiamos facelo perfectamente mentres sacamos a pasear ó can. Veredes a qué me refiro.

Viñamos de pasar baixo o letreiro do portal, estabamos encarando ó grupo de militares encargados de facer o control de accesos, cando, mentres remexía na miña riñoneira para atopar o pasaporte, escoitei a Cons dicir con voz de incredulidade: “¿Ida?”

E efectivamente, alí estaba a nosa dinamarquesa do Europe Team, a que coñeceramos á saída de Bolivia e da que nos despediramos, ilusos de nós, para sempre en Lima había case un mes. Pero é que canda ela estaba  Natalie, a suíza que coñecimos o mesmo día e á quén tamén lle dixemos adeus na capital peruana.

Ida e Natalie, un reencontro co que non contabamos. En absoluto.

O seu grupo completábano Eldin, o mozo de Natalie, bosnio igual de apaixoado e de cacho de pan que calquera paisano seu que poidamos coñecer tod@s, coma pode ser Vlado Gudelj, e unha parella de alemáns: Kathrin ela, quén destacaba pola súa intelixencia, e Tom el, que aínda que tampouco era parvo precisamente, chegaba máis a súa simpatía, era pura comedia.

Co grupo formado e feitas as presentacións, procedimos a encamiñarnos ó camping onde establecernos dentro do parque. Foi un camiño longo e tortuoso, cargados coas mochilas e cunha calor insoportable. Máis de dúas horas subindo e baixando pendentes, cruzando regatos e chimpando por penedos.

No medio da travesía.

Iso si, o traxecto foinos amenizado por unhas vistas prodixiosas, a mistura entre bosque tropical e praias caribeñas que compoñen a paisaxe do Parque Tayrona.

O Parque Nacional Natural Tayrona, no departamento de Magdalena, son 15.000 hectáreas que se extenden ó longo da costa caribeña de Colombia. Unha vasta e pechada vexetación tropical deixa paso, á súa chegada ó mar, a unha sucesión de praias, cada unha incrustada en cadansúa bahía, conxugándose para conformar unha paraxe idílica.

Esfolados perdidos, chegamos ó noso camping, o Don Pedro. Xantamos uns sandwiches, pegueime unha ducha, e tiramos para unha das praias. O de pegarse duchas en Tayrona é algo bastante pouco efectivo, por non dicir absurdo. Non comezaches a secarte e xa estás suando outra vez.

A cintura shakiresca de Cons na praia La Piscina.

A praia que escollimos para desfrutar o primeiro día foi a de La Piscina, a máis achegada á nosa ubicación no sector de Arrecifes e das que está permitido o baño. A auga, caldo, e a presencia do bosque tropical abrazándoa resulta impactante, mais as súas areas son negruzcas e o seu tamaño moi reducido.

Eldin, o bosnio de Natie.

Ás 18:00 do serán, cando comezou a cae-lo sol, voltamos ó San Pedro. Tras unha revitalizante cea e unhas amenas conversas, puxémonos a durmir. Ou a tentalo, alo menos. Non foi doado. Tivemos que facelo nunhas hamacas bastante ruíns, estreitas, que non permitían moverte para atopar a posturiña axeitada. Estaban pegadísimas a unha á outra e as colisións eran constantes. Todo isto unido á calor e á humidade infernais impediron que pranchase a orella nin un minuto.

Sector de tendas de campaña do Don Pedro. Nós optamos polas hamacas.

Ademáis durmimos á intemperie, e un exército de mosquitos despiadados acribilláronnos sen compaixón. Tan prácida noite provocou que amencera medio morto. A calor abafante non me deixaba respirar con facilidade, 48 horas sen durmir tíñanme os miolos fundidos, e cando o persoal arrincou hacia a praia eu non fun quén de me erguer. Pasei o día ciscado coma un saco de patacas.

Praia Cabo San Juan de Guía.

Desta volta o grupo decidiu visitar a praia Cabo San Juan de Guía. Polo que me contaron e pola reportaxe gráfica que me amosaron, a calidade désta é bastante superior á de La Piscina. Máis ampla  e con mellor area, para comezar.

Cando chegaron e tras collerme con pinzas para arrastrarme ata o comedor, procedimos a cear. O mesmo que a noite anterior, aproveitamos o tempo que o xenerador nos brindou enerxía eléctrica para botar un anaco de parola e xogando ás cartas, antes de padecer unha nova tortura tratando de pegar ollo naquelas hamacas do demo mentres os mosquitos se pegaban unha enchenta co noso sangue. Unha lexión de mosquitos mórbidos foi o que deixamos tras de nós á nosa partida.

Ó día seguinte, mércores, Cons e máis eu abandonamos o Parque Tayrona. Despedímonos da peña, especialmente das nosas mociñas Ida e Natie. Xa non me atrevo a dicir que para sempre, pero e principio así debería ser. Unha vez máis emprazámonos a ese teórico reencontro en Vigo. Coma digo sempre, a saber.

Desfixemos o camiño feito nunha nova tunda do máis interesante, e en Santa Marta collimos un autobús cara o noso vindeiro destino: Cartagena de Indias.

O plan trazado especificaba que só podiamos pasar unha noite en Cartagena. Capital do departamento de Bolívar, conta con máis de un millón de habitantes, e seguramente sexa a cidade con máis peso histórico de Colombia.

Cartagena de Indias.

Proba delo é o seu casco vello, espectacular e protexido por unha muralla, o cal lle outorga o alcume de Ciudad Amurallada. Este centro histórico evidencia a natureza caribeña de Cartagena. O acento das súas xentes, de raza negra na súa maioría, as cores vivas das fachadas das súas casas, a música saíndo do interior duns fogares coas portas e fiestras abertas… Lembroume poderosamente a La Habana.

Tras pasar a noite era momento de emprende-la marcha unha vez máis. O plan de evacuación de Sudamérica destino México dictaba que, tras Cartagena, debiamos descender pola costa do Caribe hacia Capurganá, vila ubicada xusto na fronteira con Panamá, e alí coller unha serie de lanchas que nos achegasen a Panamá City, dende onde tiñamos reservado un voo a Miami. Por último, da meirande cidade de Florida voariamos ó noso destino final: Cancún.

Muralla de Cartagena, coa súa bandeiriña e todo.

O caso era que o voo dende Panamá City tiñámolo para a madrugada do luns 16 ó martes 17. Co tempo ben xustiño, como a min me gusta. Aínda así, a Cons entráronlle as dúbidas. Esa mesma noite chegaba a Cartagena Regina, a recepcionista do Che Lagarto Santiago de Chile, a que coñecimos de facer o rexistro no hostel e de despedirnos o día que partimos hacia o Atacama.

El quería ficar un día máis para quedar con ela. Eu non estaba disposto. Unha vez máis, coma sucedera en Florianópolis. E unha vez máis, decidín continuar pola miña conta, emprazando o noso reencontro para dous días despois en Capurganá. Así as cousas, alá fun.

Dentro da ruta Cartagena – Cancún, de por si complicada, o tramo Cartagena – Capurganá tamén tivo o seu aquel. Saín da terminal de Cartagena ás 4 da tarde hacia Montería, xa que non hai autobús directo a Turbo, dende onde hai que coller unha lancha ata Capurganá. Unha vez chegado a Montería, o que sucedeu ás 22:30 da noite, supostamente debía agardar na terminal ata as 4 da madrugada, hora á que partía o primeiro bus hacia Turbo. Supostamente.

Nada máis poñer un pé na terminal de buses, un tipo ofreceume saír de inmediato. Valorei a posibilidade, e entre agardar seis horas nunha estación polo autobús hacia Turbo e facelo na mesma Turbo pola lancha hacia Capurganá, que segundo as miñas informacións saía ás 8 da mañá, optei pola segunda. Craso erro.

Cheguei á famosa Turbo ás 02:30 da madrugada, tras catro horas rebotando nunha furgalla completamente destartalada que me deixou no peirao do pobo, onde debía agardar polo bote destino Capurganá. E vaia peirao. As augas botaban un fedor a cadáver putrefacto que tumbaba para atrás, a rúa onde estaba ubicado contaba con varios locais de “mulleres de moral distraída”, e a miña compaña era o vixiante do peirao, Vicente, un señor duns cincuenta e tantos anos coxo e medio tullido.

Peirao de Turbo a primeira hora da mañá.

E qué ben estaba con Vicente, a pesares de que non me facía nin puñeteiro caso. Cando a compaña aumentou, achegáronse á nosa posición catro suxeitos de apariencia cando menos sospeitosa. Sentaron onda nós, e comezaron a pintar liñas de cocaína e a metelas para adentro coma quen come pipas. Tamén bebían chupitos dunha brebaxe estraña que sacaban dun frasco coma de xarope, que lles facía tusir e cuspir unhas flemas que parecía que vomitaban a Viscoso, a pantasma boa dos Cazapantasmas.

Foi a primeira vez en toda a viaxe que me sentín inseguro de verdade, que percibín un risco real de que me puidesen dar o pao. Eran catro maromos de tamaño considerable, de farlopa ata as orellas, e aínda por riba, o suposto encargado de defenderme era un avó tullido. Perfecto.

Afortunadamente non pasou nada, e os tipos simplemente pasaron de min coma facía Vicente. Ás 05:00 da mañá o ceo comezou a clarexar, e o peirao de Turbo comezou a encherse de xente e de movemento. Abriu unha cafetería de por alí preto, e metinme nela a que me ignorasen un pouco máis, as últimas horas de espera.

Cheguei a Capurganá sobre as 14:00 do serán, tras cinco horas rebotando no mar nunha lancha dunhas vinte persoas. Capurganá, como dixen, é unha pequena localidade situada xusto na fronteira con Panamá, no departamento colombiano de Chocó.

Capurganá.

É unha vila pequerrechiña, de pouco máis dun milleiro de habitantes. Tranquila, as súas xentes son unha gran familia. Dirixinme ó hostel que me recomendara Marcos, o coruñés de Medellín. Chamábase a Posada del Gecko, unha hospedaxe ben xeitosa.

Preguntei por Shirley e Alberto, os encargados de rexila, e tras unha boa ducha púxenme a falar con eles.

Patio de “La Posada del Gecko”.

Todo ía xenial, ata que lle comentei a Alberto que debiamos tomar un voo en Panamá a madrugada do luns. Con xesto de incredulidade, comentoume que era imposible que chegasemos a tempo se non saíamos ese mesmo día. A travesía en lancha ata Panamá leva dous días, segundo parece. Pero Cons non chegaba ata o día seguinte.

Quixen avisalo para que aprazase ou anulase o voo, xa que el tiña o billete electrónico no seu ordenador, pero non había enerxía eléctrica no pobo. Foi ó día seguinte, sábado, cando chegou e o propio Alberto lle contou a nosa situación desesperada.

Xa estaba. Aquí teño falado dos meus medos de relaxarnos, dado que todo estaba a saír perfecto ata entón. Baixamos a garda, confiámonos, encomendámonos á nosa sorte e arriscamos de máis.

Campo de fútbol de Capurganá.

Iamos co tempo moi xusto para chegar a Panamá, e a Cons ocorréuselle, aínda por riba, quedar un día máis en Cartagena. Erro enorme.

Pero é que iso non é todo. Aínda que, se por algunha milagre do destino, conseguíramos unha lancha hacia Panamá para saír no mesmo momento que chegara Cons, non tiñamos cartos para pagala. E este erro é de exceso de confianza de ambolosdous. Non tiñamos cartos en efectivo enriba para pagar a lancha, e en Capurganá non había caixeiro automático.

¿Cómo imaxinar algo así, se ata no pobo máis deixado da man de Deus en Bolivia dispuxemos da posibilidade de retirar cartos? Aínda así, son cousas coas que hai que contar, temos que estar máis alerta. Entre Alberto e o seu amigo Stefano tentaron atopar unha solución de tódalas maneiras posibles.

Praia en Capurganá.

Desvivíronse por axudarnos, percorrimos tódolos hoteis da aldea procurando un que nos adiantase os cartos para nós ingresarllos de contado, incluso Stefano nos deu o seu número de conta para facerlle a transferencia ó día seguinte, xa que estaba disposto, tanto el coma Alberto, a emprestarnos eles os cartos. Pero problemas coas chaves da conta impediron a operación. Estabamos condenados a perder o voo de Panamá a Miami, e en consecuencia o de Miami a Cancún. Douscentos dólares ó carallo, como se as nosas economías (especialmente a miña) non estivesen maltreitas de abondo.

Resignado, estaba a piques de dirixirme á praia. Xa estaba remexendo na mochila na procura da toalla, cando de súpeto a Alberto se lle acendeu a bombilla. Fabio, un amigo seu co que xa non se levaba, podería adiantarnos os cartos. Segundo parece, ó tipo gustábanlle máis os cartos que a un parvo un caramelo, e a cambio dunha pequena comisión, el poderíanos facer o préstamo. Precisamente diferencias monetarias foron as que estragaron a amizade entre Alberto e Fabio, amigos dende as súas vidas na Italia.

Dirixímonos, sen tempo que perder, ó hostel que rexentaba Fabio, todo un mafioso napolitano segundo a descripción tanto de Alberto coma de Stefano. Preguntamos por el na entrada do albergue. Non tardou en baixar. Coa imaxe de mafioso que tiña eu na cabeza e que me formaron os seus ex-amigos, case caio de cú ó velo achegarse a min.

Lucía barba de tres días, era pelado e portaba un sombreiro branco. Levaba a camisa desabrochada ata debaixo do peito… e un mono aferrado ó seu pescozo. Non puiden evitar que me viñera á mente a imaxe de José Luis Moreno en Torrente 2. A semellante elemento era a quén estabamos dispostos a entregarlle o futuro da nosa viaxe.

Contámoslle os nosos males, a nosa situación desesperada, e inmediatamente pediunos que acougásemos. A camorra estaba alí, e estaba disposta a facernos o favor. Triunfada monumental. Non nos ía emprestar os cartos. Directamente íanos conseguir unha lancha para saír o día seguinte hacia Panamá e chegar así a tempo de coller o avión en Panamá City, xusto unhas horas antes do despegue. Cons, cousas do destino, viñera na lancha de Turbo a Capurganá falando coa ex-moza de Fabio, contáralle que pretendíamos chegar a Panamá en lancha, e cando chegamos ó seu hostel Fabio xa nos tiña todo preparado.

A safada que viñamos de vivir non era normal, e a sorte que estamos a ter nesta viaxe moito menos. Aínda facendo as cousas rematadamente mal coma viñamos de facelas nesta ocasión, ó máis puro estilo Adri, deixando todo para a improvisación do último segundo, co “malo será” por bandeira, acabamos safando e tirando para adiante. Cousas do destino. Pode que cousa de meigas. Seguro que cousas das estrelas.

Ó día seguinte, domingo 15 de xullo pola mañá cedo, iamos partir hacia Panamá, dispostos a evitar o famoso tapón de Darién, os menos de cen quilómetros que os E.U.A. se empeñan en sacarlle á estrada Panamericana, vía acuática. E estabamos a piques de abandonar Sudamérica, un continente que nos marcou de por vida. Un mundo en cada país, todos diferentes entre eles. Cada un coa súa maxia particular, coa súa oferta única. E en todos un denominador común: a paixón, o sangue quente, moi quente. Fervendo.

Abofé que nos marcou de por vida. Non en van, aquí atopamos entre os dous cinco das nosas bolas máxicas, nada menos. Deica sempre, Sudamérica. Palabra de que volverei.

Medellín, unha cidade de conto; e máis festa entre galegos, o conto de sempre.

Chegamos a Medellín a madrugada do martes 3 ó mércores 4 de xullo. Ás 03:30, nada menos. A primeira experiencia na capital do departamento de Antioquia non foi a mellor posible. Subimos, baixo dunha intensa tromba de auga, no taxi que nos había levar ó hostel onde aloxarnos, con tan mala sorte de topar co taxista máis inepto da historia, con menos luces das que dspoño eu agora mesmo (estou nunha aldea do Caribe colombiano escribindo mentres me alumea a miña lanterna do Decathlón), e o escaso inxenio co que contaba investíao en tratar de estafar ós gringos que desafotunadamente caían no seu taxi.

Xa non é que descoñecese por completo tódolos enderezos que lle apuntamos, é que non tiña nin a máis remota idea de cómo chegar a eles ó non saber cómo funciona o sistema de distribución do rueiro colombiano. É un sistema estraño que clasifica, como teño comentado noutras ocasións, as calles e carreras por números, pero, chámame tolo, penso que se es colombiano, e máis se es taxista, non che debería resultar tan alleo.

Finalmente, tras ternos hora e media dando voltas coma buxainas pola cidade, e tras pasarnos unha factura que de ter estado en Vigo no canto de en Medellín íanlla pagar os seus pais, que seguramente sexan curmáns, chegamos ó noso hostel. O Pit Stop Hostel. E aí as cousas comezaron a mellorar de xeito irrefrenable.

Pisciniña do Pit Stop, co bar de fondo.

Algún día, rematada a viaxe, farei unha especie de ranking dos mellores e peores hostels que visitamos ou padecimos, e o Pit Stop gañou puntos como para, de momento, garantirse un posto no podio. Ben situado, cun servizo impecable e un ambiente espectacular, conta con piscina, pista de voleibol, de fútbol sala… e unha canastra, ademáis dunha mesa de pig pong.

Si, unha canastra. Aquí si saciei a miña intensa sede de baloncesto xogando varios 2 para 2 e 1 contra 1 contra xente de tódalas nacionalidades e, por qué non dicilo, cun saldo moi satisfactorio de vitorias.

Bueno, e para darlle o punto de calidade definitivo ó hostel, as recepcionistas eran paisas, que é cómo en Colombia lles din ós nados en Medellín. A priori este dato sobre as recepcionistas pode parecer un dato non demasiado relevante, pero cunha información que desenvolverei máis adiante habédesvos decatar de que ten a súa importancia. Abofé que a ten.

Erguímonos o mércores dispostos a coñecer Medellín. Saímos a percorrer as rúas dunha cidade onde impera unha primavera eterna, cunha temperatura en torno ós 25° que apenas varía ó longo de todo o ano.

Unha cidade puxante, en loita permanente dende o día en que se fundou, enfrascada primeiro nunha arquicoñecida loita que lle ocasionou unha serie de estigmas, e hoxe inmersa noutra loita diferente, para reinventarse, para liberarse dos estigmas causados polas pelexas do pasado.

Hoxe Medellín quere rachar co seu pasado, xa non quere ser lembrada como a cidade do Cartel, do narcotráfico e de Pablo Escobar. Aínda sen esquecer algo que inevitablemente forma parte da súa historia, Medellín quere e debe ser lembrada pola súa aposta definitiva pola cultura e polo concienciamento cívico.

Bibliotecas, museos e prazas temáticas mistúranse con paneis informativos e mensaxes cos que se lembra e se fomentan comportamentos de respecto entre cidadáns. Cada infraestrutura está ben pensada, cada edificio é acaído co seu entorno.

“Plaza Cisneros”.

E despois está o tema da inmigración. A inmigración é algo que se percibe de xeito patente en Medellín. Unha altísima porcentaxe da poboación feminina da cidade é chegada de fóra. Concretamente do Olimpo das Deusas. En serio, o das paisas é algo esaxerado e que ten difícil explicación. É como se Medellín fose absorvida por un burato espazo-temporal e experimentase unha especie de evolución xenética, ou algo así. Insisto, algo realmente despampanante. ¿Entendedes agora cando dicía que era importante que as recepcionistas do Pit Stop fosen paisas?

Aínda así, a pesares do moito que ofrece esta marabillosa cidade, o mércores só tivemos tempo de facer un percorrido en MetroCable. No servizo de metro, altamente eficiente, está integrado este sistema de teleféricos, que conectan o centro de Medellín coas partes máis altas da cidade, os cerros que a rodean e nos que se extenden os poblados, os núcleos poboacionais máis desfavorecidos e con menos recursos.

Os “poblados” de Medellín dende a nosa cabina de MetroCable.

En Medellín, lonxe de marxinalos e de tratar de mantelos o máis afastados posible da “xente guapa”, mantéñenos comunicados coa cidade, e plantáronlle en medio e medio a Biblioteca España, unha biblioteca inmensa e de estructura de deseño innovador. Non é todo o que hai que facer, está claro, pero é un comezo, e toda unha declaración de intencións.

O xoves si que aproveitamos máis o día. Estivemos no Parque de los Deseos, un espazo con bancos-mecedoras para relaxarse e con fontes de auga e diferentes atraccións nunha zona recreativa para os nenos, ademáis da súa parte comercial con restaurantes e cafeterías. No mesmo parque está incluído o Planetario de Medellín.

Praza principal do “Parque de los Deseos”.

A escasos metros do Parque de los Deseos atópase o Parque Explora, unha especie de recinto feiral, que aúna salas de exposicións, teatro, sala da ciencia e non sei cántas prestacións máis polo estilo. Debido ó custo da entrada, o cal nin preguntamos pero que temos entendido que é ben económico, non entramos nin aquí nin no Planetario.

Como dicía, os nenos desfrutan moito no Parque de los Deseos.

Onde si entramos foi no Jardín Botánico. Amplo, ben distribuído, e ata cun trenciño para percorrer as súas instalacións, conta coa Casa de las Mariposas, onde pasamos para coñecer ás mariposas búho.

“Jardín Botánico” de Medellín.

De monstruoso tamaño, as bolboretas moucho estaban pousadas cada unha en cadansúa rodalla de sandía que lles colocaran os temerarios dos coidadores. Eu penso que lles puxeron sandía porque o colorido désta fai bonito co entorno, pero coa ansia que rillaban as malas bestas para min que estarían máis a gusto pousadas sobre unha fonte de churrasco.

Brutal maneira de rillar a das bolboretas-rinoceronte.

Cousa mala o tamaño daquelas bichas, chic@.

Pois todo isto, mailo Parque Norte, todo un parque de atraccións, nun radio de poucos metros en torno á Universidade de Medellín. Por iso digo que cando as cousas se fan ben…

Estivemos tamén na Plaza Botero, adicada e ateigada de esculturas de Fernando Botero, o escultor e pintor medellinense do que falei na publicación de Bogotá, o da teima de crear personaxes de formas redondas e voluptuosas. Si, o d@s gord@s. Nesta mesma praza topámonos coa Casa de la Cultura.

“Casa de la Cultura”, en “Plaza Botero”.

A seguinte parada fixémola no Parque de los Pies Descalzos. Vendéranolo coma un espazo onde descalzarse para sentir a enerxía da Terra pisando sobre as súas diferentes superficies. Cando chegamos, comprobamos que as “diversas superficies” eran un terreo de grava e unha fonte. Pedras e auga. E punto. Descalza tus pies, siente la energía del planeta, reza un cartel. Podo sentir mellor a enerxía do planeta, podo pisar máis diversidade de superficies se paseando polo Calvario teño a mala sorte (ou a boa) de pisar un excremento de can: asfalto, merda, e a herba para limparme. Na teoría, unha idea interesante. Na práctica, unha tomadura de pelo.

O venres todo ía de marabilla. Eu seguía neste ambiente de mens sana in corpore sano que me brindaban tanto o Pit Stop coma Medellín, xogando ó baloncesto cun xigante canadiano friqui coma min da NBA, máis tarde canda Cons contra dous irmáns alemáns, incluso xoguei un 3 para 3 ó fútbol, algo que non facía dende que na miña época no instituto descubrín a miña condición de “ambizurdo”, xa que as miñas dúas pernas son a mala.

Escultura da “Plaza Botero”.

Estiven falando con xentes de aquí e de acolá, enriquecéndome deles e das súas culturas. Especialmente interesantes foron as conversas con Claudia, unha limeña que organizaba os xogos nocturnos no hostel para axudar a costear a súa estadía en Medellín. Ben divertida, culta e viaxada era esta mociña que pola súa beleza ben podería pasar por paisa.

Todo o día facendo deporte, todo o día falando en diversas linguas -as tres que maltrato-… ata que a parte moinante do meu subconsciente levoume ata a sala de ordenadores. Eu non tiña nada que facer alí, pero alí aparecín.

Aledaños da “Plaza Botero”.

E alí, de súpeto, unha cadeira que estaba enfocada cara un dos ordenadores, virou hacia min. Coma o malo da película, igual, só lle faltaba estar acariñando un gato. Tan sinistra figura pronunciou estas palabras, literalmente:

–Perdona, ¿tú de dónde eres? -cun acento a Brigantium que tumbaba para atrás.

Eu, ante isto, xa saltei o dato do país para concretar máis:

-De Vigo, ¿e ti?

-¡Da Coruña!

Acto seguido, fundímonos nunha aperta.

Tratábase de Dani, un coruñés de paseo por Colombia. O titular asusta de por si (que non Dépor si), pero as actitudes do suxeito asustan aínda máis. De gusto especial pola vida acomodada, a súa inconfundible risa de canalla deletábao. Non consumía auga. Ó chegar mercou unha botella de 33 cl. Rematouna o cuarto día, de resaca. Un crápula de primeiro nivel, unha persoa coma a copa dun piñeiro.

O do medio é Dani. En primeiro termo, Pablo, que será presentado de contado.

E Dani presentoume a Marcos, outro coruñés de paseo por Colombia. De conversa fluída e discurso firme, a Marcos tamén se lle adiviñaban aptitudes máis que interesantes de cara á troula, pero coñecímolo na fase inicial dun proceso de namoramento dunha colombiana que comezou precisamente aquí en Capurganá, onde eu me atopo agora mesmo. Foi el quén nos apuntou a posibilidade de chegar a México sen necesidade de voar, vía Capurganá – Panamá, sacándonos da tobera na que levabamos tempo metidos tratando de atopar unha saída de Sudamérica.

E Dani e Marcos presentáronnos a Pedro, un ourensán que estudaba en Medellín, e a quen coñeceron en Bangkok cun caldeiro de ron na man. Cun caldeiro propiamente dito, da mesma natureza que o que vai acompañado da fregona.

De esquerda a dereita, Marcos, Pedro e Dani. A moza algo tiña que ver con Lugo, pero non me enterei moi ben.

Acabábanse de xuntar cinco galegos, xa tiñamos a selección galega de fútbol sala. Como diría César Torres, cerebro e auspiciador da Operación Mocho Picchu: “se jodió”. ¿E cál pode ser a guinda perfecta da selección galega de fútbol sala? Pois un indivíduo da única especie que lle pode facer as beiras á galega en canto a esmorga: un arxentino. E de súpeto xurdiu Pablo.

Tratábase dun porteño, un bonaerense que percorría parte de Latinoamérica e que era un auténtico fóra de serie. Xeneize ata a médula, festeiro ata as entrañas, divertido ata aburrir. Conectamos dende o primeiro segundo, e ata a nosa despedida de Medellín formamos un dueto dunha calidade implacable.

Pablo, de Buenos Aires a Medellín.

Canda no-los seis, ese día saíu Santi, un amigo valenciano de Pedro. Traballaba para tuaventura.org, un innovador formato de webs de viaxes. Na súa longa estadía en Latinoamérica para desempeñar labouras de investigación, vivira experiencias tan especiais coma entrevistarse con Camilo Guevara, fillo do Che, ou vivir unha tempada no medio dunha tribu de indios amazónicos. Un tipo realmente interesante.

A noite do venres comezámola no bar do Pit Stop, competindo a un xogo que non me lembra cómo se chama, pero que enfronta a dous equipos de cinco membros nos que cada un ten que beber a súa birra, e, deseguido, darlle a volta cun toque e deixalo boca abaixo. O primeiro equipo en rematar, gaña. Eu xoguei canda Pablo e tres franceses, pero non pasamos máis ca dúas roldas.

Non tardamos en trasladar a festa ós exteriores do hostel. Apuntalamos o equipo con Alexis, un rapaz colombiano, Felipe, de Chile, e os dous alemáns cos que Cons e máis eu estiveramos xogando ó baloncesto, e a verdade é que foi grandioso. Divertida e concorrida a noite medellinense, aínda que con algún que outro local selectivo de máis.

A idea era abandonar Medellín o sábado, pero, dadas as circunstancias, non puido ser. Había equipazo, e cando hai equipazo hai que aproveitar. Para o asalto do sábado formamos co mesmo equipo, só que no canto de Marcos, entregado a facetas amatorias, fichamos a Siba, compañeira de habitación do bostero Pablo.

Siba, chegada de Stuttgart, era unha moza especial. Intelixente e divertida, era dun pensamento profundísimo, e sobre todo dunha sensibilidade extraordinaria. Era desas persoas que son quén de percibir máis, de sentir máis intenso, de padecer cunha paixón descomunal. E todo isto capteino nesa noite e no pouco que estivemos xuntos ó día seguinte antes de liscar de Medellín, así que imaxinade.

Siba. Mágoa que saíse cos ollos pechados,,,

Unha vez máis, os primeiros lances da noite disputáronse no bar do Pit Stop. Esa noite o xogo que tocaba era o Beer Pong, o mesmo que xogara no hostel de La Paz cunha londiñense de parella, o de meter a bola de ping pong no vaso de birra do opoñente, pero desta volta o meu compañeiro foi Cons. Actuación máis que digna a nosa, alcanzando as semifinais, onde nos chimparon Pablo e Siba de xeito dramático, forzando a prórroga no derradeiro lanzamento.

Con Felipe, de Chile, e Victoria, unha amiga paisa de Dani, con Pablo agachado, e o propio Dani ó meu carón.

O resto da noite foi pura decadencia, e dela cabe destacar o primeiro local no que estivemos. Foi nun antro de perversión no que, para o meu regocixo, entre a súa oferta atopábase unha Super Nintendo. Aínda fixen unhas boas risas xogando ó Super Mario World cunha parelliña de paisas que levaban máis de dúas horas dándolle ó vicio.

A miña amiga dándolle duro ó Mario.

Como dixen, o resto da noite foi todo moi confuso.

Ó día seguinte tocaba despedida de Medellín coa resaquiña de rigor. Deixamos atrás ó noso equipo de galegos, cos que, nunha terceira edición, tras Florianópolis e Lima, evidenciamos que, cando nos xuntamos, a alerta vermella debe ser activada.

Deixamos atrás a Pablo, co que tamén evidenciamos que o binomio Galiza – Arxentina é unha fórmula perfecta.

Claudia, Siba, deixamos atrás xente extraordinaria, Unha vez máis.

E deixamos atrás Medellín, sen lugar a dúbidas, unha cidade de conto, unha cidade da que tomar exemplo.

Rapazada pasándoo en grande no “Parque de los Deseos”.

Debiamos seguir hacia o norte, e o vindeiro destino era o Parque Tayrona. E faciámolo, agora si, e grazas ós “nosos turcos”, co acougo de saber que xa tiñamos cómo saír de Sudamérica.

Bogotá. Á saída da selva atópase a morriña.

Mércores 27 de xuño. Chegamos a Bogotá contra as 17:30 do serán.

Bogotá é unha cidade fría, situada a 2.600 metros de altitude. As súas rúas son números. Calle 12, Carrera 9.

Síntome estraño. Vimos de chegar da Amazonia, onde a nosa estancia supuxo a experiencia máis diferente, a máis alonxada da miña vida cotiá na cidade que vivira xamáis. Mais xa estabamos de volta na civilización. Nunha grande cidade, nunha grande capital. E estabamos no-los dous sos.

Despois de dous meses viaxando ou vivindo con xente entre nós permanentemente, voltabamos a atoparnos sos na nosa aventura. Xa non estaba César. Non contabamos coa compaña de Arthur. Nin rastro de ningún membro do Asshole Teamnin do Europe Team.

Síntome estraño. Chegamos ó noso hostel, o Platypus, e chéganme ó móbil varios vídeos enviados pola miña irmá, onde sae a miña sobriña Lena, de menos de dous aniños, dicindo “ola Adri” e “Adri ven”. Non dicía palabra cando saín da Galiza.

Síntome estraño, moi estraño. Angustiado. Golpéame a morriña. E golpéame coma ela o fai habitualmente. De improvisto, ser previo aviso. Con dureza.

As rúas de Bogotá son números. Calle 12, Carrera 9. Non atopo a rúa Palencia, que me leva a cear a casa de Juantxo e Iriña calquera prato preparado por el, sempre con arte e amor, sempre para lambe-los dedos. E a ver unha peli, cos comentarios de Pako no seu perfecto e académico calvariense. Alí tamén está Tako, con quen arranxamos o mundo entre risas, ás que tamén aporta Gus.

Non atopo a rúa Portela, onde ó carón do Flipper subo a casa de Choli a escoitar uns temazos, calquera temazo de calquera grupo, o que a el se lle antoxara ou o que lle encha a orella nesa época. E entre temazo e temazo morremos da risa cos nosos desvaríes, e co seu humor único, de xenio. Do xenio que el é. Pode que canda nós estean Campillo e Deme, habituais deste planazo.

E tampouco está a rúa Doutor Carracido para botar unhas partidas na casa de Prego e Druida. Uns combates ó Street Fighter ós que se apunte Potri, ou uns piques ó Fifa ós que se sumen Maritxo ou Lagunilla.

En La Candelaria, o barrio onde nos hospedamos, existen bares, hai pubs. Algún está moi ben. Congratúlanos especialmente o The Doors, ó que Cons non faltou nin unha soa vez á súa cita diaria co rock e a birra. Mais non atopo La Fiesta de Los Maniquíes, onde sentarme cun licor café na man de parola con Vane, con Rosalía, con Marquiños. E pasalo en grande coas nosas Churru Girls, esa milagre social que supón a prodixiosa xeración do ’87: Raque, Eviña, Mary, Bita, San, Vero, Pali… Daría tanto por tervos aquí…

Existen bares, hai pubs. Algún está moi ben. Pero non está Brou, con quen descender ó inframundo dos antros de maior perdición calquera día da semana, e amencer coa cidade en pleno funcionamento. Tampouco está Chufi para envelenarnos coa peor brebaxe que atopemos nos estantes da peor licorería.

Paseando por Bogotá paso ó carón dunha cancha de básquet. Levo catro meses cun mono terrible de xogar ó baloncesto. ¿Pero para qué, se non está Xose? Non ten sentido se non podo botar con el uns un para un, uns vinteúns, concursos de triplas, ou calquera deses xogos absurdos que só el pode inventar. Nin sequera podo botar un partido de pádel con Richi, contra Víctor e Oli.

Tamén hai cafeterías en Bogotá. Coas súas terraciñas, co seu servizo hiper-atento e amable. Son estupendas. Pero non está Reich para tomar con ela unha chiquita, nin Beíña, nin Mary.

Xa sei que estou a cumprir o soño da miña vida, que non teño dereito a estar triste porque son un auténtico privilexiado. Pero comprendédeme, teño xente demasiado especial nesa terriña como para non botal@s en falta. Hai demasiado agarimo repartido entre a xente que acabo de nomear e outr@s moitísim@s que, do xeito máis inxusto do mundo, quedaron polo camiño (podédesme crer que non vos esquezo), como para non sufrir un pequeno baixón que ben seguro hei deixar atrás en menos do que incluso eu mesmo penso. Estou morriñento perdido, e cando me poño a escribir con morriña, sáenme estas cousas.

Os dous primeiros días non saímos do hostel, ben pola saudade, ben por seguir dándolle voltas ó tema do voo á México.

Foi o venres cando nos decidimos finalmente a saír da cuncha e coñecer un pouquiño Bogotá. Guiados por Juan Carlos fixemos un percorrido polos puntos máis destacados de La Candelaria, o barrio onde, como dixen, estabamos hospedados.

Barrio de “La Candelaria”.

La Candelaria é o barrio histórico de Bogotá. Mistura de arquitecturas colonial e republicana, hoxe trata de recuperar o ambiente bohemio que predominaba hai ben pouco, así como a súa posición como o barrio máis acomodado da capital, perdido en favor de Los Rosales, ó norte da cidade.

Nas azoteas dos edificios asoman diferentes estatuas, figuras que hai anos lucían en case tódolos inmobles, pero que na actualidade escasean bastante, xa que son roubados polos vándalos.

A primeira parada fixémola na Casa Silva. Trátase da casa onde morou José Asunción Silva, o poeta máis relevante da historia de Colombia. De familia ben posicionada, Silva foi un poeta precoz, de mente atormentada, polémico, envexado.

Casa Silva.

Fachendoso ata gañarse o alcume de José Presunción, non foi recoñecido na súa época, e morreu sen saber o grande poeta que foi. E morreu tras dispararse un tiro no peito, despois de pedirlle a un amigo médico que lle debuxara o contorno do corazón sobre a camisa, ó remate dunha festa que organizara na súa casa con trece compañeiros do mundo intelectual.

Foi o 23 de maio de 1.896, ós 31 anos de idade, poñendo fin así a unha vida tormentosa, sempre incomprendido, angustiado polas débedas herdadas do seu pai.

Piano que lle mercou J. A. Silva á súa irmá Elvira.

A súa obra máis representativa é “El Nocturno”, e recoméndovos especialmente o terceiro poema, o cal nos leron durante a nosa visita, e no que José Asunción se laia da morte da súa irmá Elvira, da que se di estaba namorado.

Seguimos percorrendo Bogotá, cidade onde existe unha pronunciadísima diferenza de clases. Ó norte o barrio rico, con Los Rosales á cabeza, e ó sur as comunas, a zona máis pobre da cidade. Detémonos no edificio da antiga prisión e casa de torturas da cidade, hoxe convertido en apartamentos de luxo.

Antiga prisión de Bogotá.

Albiscamos a Universidade de La Salle, e enfronte desta a de El Externado, dúas das máis importantes de Bogotá. E tamén a biblioteca Luis Ángel Arango, segundo Juan Carlos, a máis grande de Sudamérica.

O edificio do fondo é a Universidade de La Salle.

Biblioteca Luis Ángel Arango.

A segunda parada fixémola no Museo de Bogotá. A temática baséase na cultura urbá bogotana: grafittis e hip hop, de grande peso no día a día colombiano, especialmente na capital e na súa meirande parte con orixe no sur; e tamén álbumes de fotos de épocas antigas das diferentes zonas da cidade.

No patio do museo, xunto a unha fonte, a flor de cartucho, que en Colombia é agasallada entre homes debido á súa sobriedade.

Patio do museo. A flor branca é a “de cartucho”.

Chamounos a atención a Urna Centenaria, que parece ser que contén arquivos e datos de grande importancia, e que se abre cada 100 anos, ó máis puro estilo vaticano.

Urna Centenaria.

Xantamos bandeja paisa, prato típico da cociña colombiana procedente de Medellín. Carne picada, un chouriciño, feixoada, arroz e ensalada, ademáis da sempre presente banana fritida. Si, unha mistura un tanto cocha.

Xa polo serán visitamos o Museo Botero, adicado a Fernando Botero, pintor e escultor colombiano. O Museo Botero céntrase case por completo na obra do artista de Medellín, entre a que chama a atención a súa particular versión da Gioconda, representada, coma tódolos seus personaxes, con formas redondas e voluptuosas. Que son tod@s gord@s, falando claro.

“La Mona Lisa” de Botero.

Aínda así, o museo conta tamén con obras de outros artistas, coma Picasso, Monet, Dalí ou Renoir.

Camiño do Museo da Policía Nacional pasamos pola Plaza Bolívar, centro político e institucional de Bogotá. Na praza atópanse a Casa Presidencial, enfronte desta o Palacio de Justicia, dun lado a Alcaldía Mayor, e do outro, a Catedral Primada.

Casa Presidencial.

“Palacio de Justicia”.

“Alcaldía Mayor”.

Catedral Primada.

O edificio do Museo da Policía Nacional data de 1.923. Na estancia principal, chamada patio nº1, móstrase un canón do ano 1.933, da guerra contra o Perú polos territorios amazónicos.

Pódense ver tamén uns carros de cabalos traídos da Inglaterra de comezos do século XX, nos que transportaban ós presos para expoñelos nas prazas principais da cidade, onde éstes eran humillados.

No mesmo patio móstranse tamén un robot de fabricación colombiana utilizado para desactivar artefactos explosivos, e ata un mini-helicóptero que lle servía ós corpos de seguridade para facer incursións silenciosas na selva na súa loita contra a guerrila.

No soto, antigamente o calabozo da cadea, exponse nunha vitrina unha espectacular Harley Davidson do ano 1.990, incautada no combate co narcotráfico. Parece ser que fora un agasallo de Pablo Escobar ó seu curmán, “El Arete”.

Sobre Pablo Escobar, odiado e adorado en Colombia, o máis grande narcotraficante da historia e fundador do Cartel de Medellín, a quen se lle atribúen máis de 10.000 asasinatos e quen foi condenado por narcotráfico, asasinato, secuestro e terrorismo cando se entregou en 1.991 para fugarse en 1.992, hai un patio adicado no Museo, mais na nosa visita éste estaba en reformas.

Pasamos ó patio nº3, o que no seu tempo foi a estancia onde os reclusos paseaban e tomaban o sol, e no que hoxe se pode desfrutar dunha fontiña e dun bonito mural onde se explica a historia da policía colombiana.

O máis entretido da da visita ó museo foi cando nos sentaron nunhas bancadas e, tras apaga-las luces, foron pasando diferentes maquetas de plastilina mentres unha gravación ía narrando a evolución da Policía Nacional Colombiana, dende a éopca prehispánica, onde as autoridades se denominaban güechas, ata os nosos días.

Representación en plastilina da actual Policía Nacional Colombiana.

Pola noite quedamos con Arthur. Chegara xusto ese día a Bogotá para ó día seguinte marchar de fin de semana canda dous amigos ás aforas da cidade. Desta volta si que estabamos ante a despedida definitiva. Canda os seus amigos Andrés e Andrea, unha parella que viña de contraer matrimonio en outubro -voda á que asistira Arthur- citámonos para dar unha volta pola noite.

Quedamos no Parque 93, emprazamento situado a anos luz do noso hostel, así que para chegar collimos un medio de transporte ó que aquí chaman Transmilenio. Eu pensei que con ese nome tan de nave espacial ía percorrer os mencionados anos luz de distancia en apenas unhas décimas, mais o Transmilenio non pasa de ser un autobús urbano, o Vitrasa de Bogotá, e demorou o que tiña que demorar, ó redor dunha hora.

A noite con Arthur e os seus amigos resultou realmente divertida. Andrea e Andrés eran unha xente estupenda, sinxelos, de trato cercano e conversa moi agradable. Probamos a aguardiente, bebida típica de Colombia, unha augardente con sabor anisado que entra con perigosa facilidade. Rematamos a noite no piso da parella, e foi aquí onde se produciu a despedida con Arthur.

Andrés e Andrea, na noite da despedida de Arthur.

Arthur Untch, alemán de ascendencia romanesa. Enxeñeiro. Unha mente privilexiada. E un corazón coma unha catedral de grande. Colombia, o Perú e sobre todo Bolivia serán testemuñas para sempre da nosa amizade, irmán alemán. Podes estar seguro de que o mes e medio que pasamos xuntos foi máis que de abondo para que non te esqueza xamáis, e para que non me resigne a que as promesas que fixemos de voltar a vernos na Galiza queden en palabras que as leve o vento.

Que che vaia ben, amigo.

Ó día seguinte, sábado, continuamos coñecendo Bogotá da man de Juan Carlos. Comezamos polo Museo Militar, a que foi casa de Antonio Ricaute, capitán que ó carón de Simón Bolívar foi de grande relevancia nos procesos de independencia das Repúblicas de Colombia e Venezuela. Moita arma, moito uniforme. Nada que nos enchese o ollo.

Helicóptero no patio do Museo Militar.

De alí saltamos á Casa de la Moneda. É un museo que ofrece un percorrido pola historia numismática tanto de Colombia coma do resto do mundo.

O que me resultou máis interesante foi o comezo do mesmo, onde se resaltan as organizacións económicas alleas á moeda, alleas ós cartos. O troco, o intercambio de mercadoría ou o ofrecemento de traballos reforzaba na época prehispánica aspectos como a honra ou as relacións entre distintos grupos sociais.

Volante de acuñación, ano 1.774.

De alí chimpamos ó norte da cidade, ó barrio de Los Rosales. Como apuntei con anterioridade trátase do barrio rico de Bogotá, onde se instalou a jet set colombiana. Entramos nun centro comercial, tamén na tenda Nike. Nada resaltable, nada especialmente interesante.

Pola noite Cons, na súa ineludible cita co pub The Doors, fixo migas con tres “indivíduos da súa especie”, heavys de raza pura: Víctor, Kevin e Sebastián. Éstes convidárono a probar a chicha, bebida elaborada a base de millo, coma a que probaramos no Perú, pero ésta fermentada. Segundo lle explicaron os seus novos colegas, a bebida en cuestión remóntase a tempos anteriores á invasión hispánica.

O domingo, polo que me contaron, houbo un partido de fútbol en Europa, unha final dun torneo de seleccións, ou non sei qué hostias, pero non me enterei moi ben en qué consistía a vaina. Limiteime a seguir procurando o voo que nos plante en México, algo que xa se está comezando a complicar de xeito preocupante.

E chegou o día de hoxe, luns. E aquí me atopo eu, aínda pelexándome coa morriña. Cons anda polo centro da cidade, nun concerto onde se citaron diversas bandas de rock, entre elas Siniestro Total.

Chegou o momento de abandonar Bogotá. Non foi que me fixese o home máis feliz do mundo a capital colombiana. Incluso deixando a un lado o meu proceso saudento, non lle atopo que teña moito que ofrecer, aparte do encanto do seu barrio antigo, La Candelaria. Mañá marchamos a Medellín. Todo o mundo falounos marabillas dela. Só espero lembrarme de vós coma é debido, sen que iso me deprima, coma fixen ata pisar Bogotá, e poder así desfrutala na súa xusta medida.

Veredes cómo si.

A Amazonia. A resistencia da natureza en estado puro.

Martes 19 de xuño. O noso avión cara a selva saíu ás 10:30 da mañá, e tras 1 hora e 45 minutos de voo aterrou en Iquitos, balcón peruano ó Amazonas. Nada máis baixar do avión sacudiunos un golpe dunha calor abafante, agudizada por unha humidade que roldaba o 90%.

Iquitos, capital do departamento de Loreto, é prácticamente unha illa. Cercada polo Amazonas e polos seus afluentes Itaya e Nanay, a ela tan só se pode acceder por aire ou tras unha longa travesía en bote. Debido ás dificultades que entraña acceder a ela, Iquitos é unha cidade pouco evolucionada, e as súas irregulares estradas son percorridas pola marabunta que conforman centos e centos de mototaxis.

Praza de Armas de Iquitos, cos mototaxis de fondo e cun señor de “bajona” en primeiro termo.

O taxista que nos recolleu no aeroporto apuntounos que a cidade conta con 1.700.000 habitantes. Posteriormente o noso guía Max asegurounos que a poboación é de 28.000 persoas. Se chegamos a preguntar nas redaccións de laSexta noticias e Intereconomía, non teriamos recibido datos máis dispares. Pola súa parte Wikipedia tira pola rúa de enmedio, e outórgalle a Iquitos 360.000 habitantes. Un xa non sabe qué pensar.

Instalámonos no hostel Golondrinas, o cal me recomendaran uns limeños cos que falara no hostel de Arthur a noite da despedida déste e de Ida.

Pola tarde puxémonos a procurar unha axencia coa que facer unha excursión pola Amazonia a mellor prezo do que nos ofrecían no Golondrinas. Non foi difícil. Wimba Tours enviábanos á selva dous días e unha noite, incluíndo infinidade de actividades desas que nun principio te enchen de ilusión, pero que a medida que se achega o momento de afrontalas do que te enchen máis ben é de pavor. Todo isto a un prezo máis que razonable. Comezaríamos a aventura ó día seguinte.

Tra-lo xantar puxémonos a descansar, pois aínda estabamos lastrados pola última batalla de Lima, a da despedida de César. Ademáis, había que gardar forzas para a selva, e por qué non dicilo, debiamos mentalizarnos. Eu non estaba preparado mentalmente en absoluto para meterme no bosque tropical máis extenso do planeta. Deiteime ás 16:00 do serán e espertei ás 07:00 da mañá. Erguinme coma me deitara, non saquei nada en claro de min mesmo.

Ás 08:00 pasounos a recoller Max, o noso guía Wimba, para comezar a excursión. Comezámola navegando durante media hora na típica embarcación amazónica polo río Itaya, de augas escuras, case negras, debido á descomposición de raíces e demáis vexetación no seu interior. Chegamos ó distrito de Belén, conformado na súa totalidade por casas aboiantes e que conta co mercado máis importante da cidade.

Continuamos ata entrar no río Amazonas. De augas marróns debido ós sedimentos, e moito máis claras que as do Itaya, as diferentes correntes que leva cada un impiden a súa mistura, e unha liña perfectamente debuxada marca o límite entre ambos.

Augas do Amazonas en primeiro plano, e ó fondo, as do Itaya.

Detivémonos para darlle de comer a pirañas e sábalos. A súa voracidade, o balbordo que montan ó abalanzarse sobre a comida na mesma milésima que ésta entra en contacto coa auga, de verdade que impresiona. O máis semellante que vira ata ese momento na miña vida fora a Cons nunha churrascada, pero nada que ver.

Balbordo criminal que montan as pirañas ó abalanzarse sobre a comida.

A poucos metros atopábase un grupo de crocodilos. Max díxonos que poden alcanzar os cinco metros de lonxitude. Espero que na súa especialidade, a natureza, os datos que manexa sexan máis fiables que os demográficos, porque en caso contrario estamos aviados.

Nesa mesma charqueira, entre todos estes simpáticos lagartiños, campaba ás súas anchas unha temeraria tartaruga. Tranquilísima, confiando plenamente no seu sprint letal en caso de que ós crocos lles aperte a lareca.

A tartaruga máis gocha, no medio de mil crocodilos.

O estanque de ó lado estaba sementado de Victorias Regias, unhas follas de forma circular, de máis dun metro de diámetro que aboian sobre as augas das lagoas. Poden aturar ata oito quilos de peso, están cubertas de espiñas na súa cara mergullada, e a súa esperanza de vida é… dunha semana. E non vin eu que a aproveitasen demasiado.

Victoria Regia.

Ó seu carón alimentamos tamén a un grupo de paiches. Feos coma demos, grandes coma mastodontes, brutos coma arados. Peixe de auga doce máis grande do mundo, poden chegar a medir ata tres metros, e a súa carne é ben cotizada no mercado.

Paiche, pura ansia.

Paramos para xantar, e á reanudación visitamos a reserva de animais. Aquí acollen ós que atopan feridos, enfermos ou abandonados. Sánanos ou rehabilítanos, e vóltanos á vida salvaxe.

Por alí había coatíes, aqueles animaliños achuchables que coñeceramos en Iguazú. Definitivamente non deben ser tan adorables, porque aquí tamén nos advertiron de que existe risco de que te traben. De feito dixéronnos que podiamos coller e acariñar a calquera becho vivinte que por alí andivese agás ós coatíes. E iso saído da boca dun tipo que anda tódolos días entre pirañas e anacondas, gaña bastante credibilidade.

Os nosos añorados coatíes.

Igual que en Samaipata, Bolivia, creeime o meu propio exército de monos. Entregáronse a min, a papá mono, un mono capuchino chamado Pacucho, unha mona lanuda chamada Blanca, e outro monete pequerrechiño chamado irónicamente King Kong, ademáis de varios monos araña, aínda que éstes se amosaron un pouco máis reticentes.

Con King Kong ó ombreiro. Un, que é do Calvario.

O monete Pacucho.

Cons coa mona Blanca.

Morrimos de risa coa lora Aurora, unha auténtica cachonda mental que sempre tiña un comentario inxenioso co que saír, cando non se poñía a facerche a burla. Non sei se o de “lora” é correcto, non quixera eu pecar de Bibiana Aído, pero así vai ficar. ¿Qué é a vida sen riscos?

Aurora, unha risión.

E xa postos a enlamarme, vou dicir que estivemos cunha guacamaya, a guacamaya Susi. Sempre fascinante o colorido da plumaxe destes animais, non cabe dúbida.

Susi rillando.

Entenrecímonos co tucán Juanito, a quen os monos lle arrincaran as plumas da cola, o cal lle impedía voar e o obrigaba a desprazarse a pequenos e graciosísimos chimpos.

O tucán Juanito.

Pendurado dunha rama albiscamos un perezoso. Sempre me chamaron a atención poderosamente estes animais. Un becho que só esperta para comer e defecar, que non move un músculo durante horas, que lacazanea ata crear musgo na súa pelaxe, e non é esaxeración miña, e que as poucas veces que se move o fai á velocidade e gracilidade coa que o facía Fraga Iribarne nos seus últimos anos de noxenta vida, merece a atención de calquera. É certo que nesta viaxe estamos a ter unha sorte maiúscula, pero non tanta como para ver moverse a un perezoso. Si, pura preguiza.

O “perezoso”, vivindo a vida ó máximo.

Sorprendímonos coa rareza da tartaruga prehistórica, coñecida pola Amazonia como mata-mata. Cunha cabeza con forma esmagada coma se lle tivesen pasado por riba dela catro trailers, unha estampida de búfalos e Rosa de Operación Triunfo, e un desconcertante sorriso que fai que se asemelle a unha especie de Joker do Amazonas, este animal é un dos familiares máis achegados ós extinguidos dinosauros dos que poboan actualmente a faz da Terra.

Tartaruga prehistórica. Na miña vida vira cousa igual.

Pero o momento estelar foi o encontro coa anaconda. Magnífico animal, e aínda que o noso exemplar non era dos máis longos, o respecto que impón igualmente é impresionante. Que lle pregunten a Cons, que no medio do clásico ritual para guiris de poñerse a anaconda ó pescozo, ésta fixo un mínimo amago de apertar un pouquiño, o cal orixinou que o noso amigo aportase unha importante cantidade de abono ás fértiles terras amazónicas.

Anaconda ó pescozo, o que se coñece como turismo extremo.

Posteriormente, os guías promocionáronnos varios potingues propios da selva. Comezaron polo Siete Raíces, elaborado a partires das madeiras maceradas de sete árbores amazónicas. Continuaron polo Sangre de Drago, utilizado vía tópica para sanar feridas abertas e vía oral, diluído en auga, para combater as úlceras. Pensei en mercar unha garrafa para Eva, pero lembreime de que nos aeroportos non o ía poder pasar. E finalmente presentáronnos a Grasa de Boa, beneficiosa para fracturas e contusións. Había que mercar algo, e unha vez descartado o Sangre de Drago, decantámonos polo Siete Raíces, por se alguén o dubidaba.

De volta ó refuxio, ou cabana, ou como queirades chamarlle ó sitio onde debiamos pasar a noite, detivémonos para observar golfiños. Os míticos golfiños rosados do Amazonas, que segundo parece, cando son novos, teñen a mesma cor que os que viven no mar. Só puidemos observar de lonxe os seus lombos, que nin se quera as súas aletas dorsais, que non posúen, xa que non se achegaron en ningún momento.

O noso refuxio, ou cabana, ou campamento, eu qué sei.

O outro guía, Alaír, explicounos que pola zona existe unha lenda moi arraigada, unha crenza con moito peso, que di que de cando en vez os golfiños se transforman en seres humáns con aparienza de gringo, loiro e de ollos azuis, e cun chapeu para agochar o espiráculo, o burato por onde respiran. Achéganse ás mozas e fanlles as beiras ata hipnotizalas e levalas canda eles a facerlles cochinadas no fondo do río. Nesta crenza, que, como digo, está moi extendida polos pobos amazónicos, escúdanse moitas mulleres para argumentar embarazos pre-matrimoniais e outras clases de situacións escabrosas.

Representación da lenda dos golfiños. Ten pelotas o bebé-golfiño.

Pola noite, despois dunha cea a base de carne de caimán, a cal ten un gusto case idéntico ó polo, saímos a facer unha expedición, atención ó titular, saímos a facer unha expedición para observar tarántulas. Max e máis no-los dous. Ninguén máis do noso grupo se apuntou a adentrarse de noite na selva amazónica para andar a xogar coas entrañables tarántulas. Dende logo, incomprensible a súa actitude.

Velaí a mala besta.

Non tivemos que agardar demasiado para atoparnos coa nosa primeira arañiña. Transcorridos dez metros dende a porta do noso refuxio, Max identificou un montículo de terra que sobresaía de entre a vexetación. Enchufoulle a lanterna ó burato da súa base, e fíxonos un aceno afirmativo coa cabeza. Alí estaba ela, a raíña dos arácnidos, agazapada, semellaba que lista e preparada, a piques de dar inicio á súa incursión nocturna de tódolos días para procurar comida.

Max, un tipo que descoñece o medo.

O noso guía Max sacouna para fóra, e pousouna na palma da man para que a observasemos con todo detalle. Nunca tiven unha relación demasiado prácida cos insectos. Tampouco cos arácnidos. Sempre me meteron un noxo bastante importante. Sempre rebatín ós seus defensores, incluso ós que aluden á beleza de bolboretas e xoaniñas. Cánto máis unha tarántula, unha araña que se alimenta de paxaros, roedores e anfibios. Se hai unhas poucas semanas alguén me di que no medio dunha noite pechada na Amazonia, ía ter o meu fuciño pegado a escasos centímetros dunha tarántula, faríalle un control de alcolemia, ou pasaríalle o contacto dalgún psicólogo coñecido.

Sen embargo alí estaba eu, moi tranquilo, analizando máis de preto do que xamáis tería imaxinado a aquel animal de aspecto temible. Os seus oito ollos, a súa pelaxe urticante, os seus caninos saíndo de entre o seu primeiro par de patas.

Palacete que se montou unha das bichas.

Non sabería explicar o porqué da miña calma, da miña confianza. Pode que ma transmitira Max. Ou pode que ma transmitira a propia Amazonia.

Tamén atopamos ras diminutas.

Dimos unha pequena volta ó redor da cabana, duns 15 minutos, ó longo da cal atopamos outras catro tarántulas, e un par de ras pequerrechiñas de todo, unha verde e outra vermella. A idea de Max era atopar tamén algunha serpe, pero non puido ser.

Outra mini-ra, esta vermella.

Rematada a expedición na procura de tarántulas, fúmonos deitar, xa que ó día seguinte había que acordar cedo. A nosa noite no medio e medio da selva foi prácida de todo. Os tan temidos mosquitos amazónicos tiveron un comportamento excelente. Eu atrevinme a durmir en gallumbos, e non me botei repelente. Sorprendentemente non me picou nin un. Tampouco podería atopar unha explicación ó respecto que me gardaron os mosquitos da Amazonia. Supoño que a nosa estancia en Lima estaba demasiado recente, e polas miñas venas corría aínda máis pisco ca sangue. Algo que, polo visto, non é do agrado destes bechos.

Como digo, o xoves erguímonos ben cedo, concretamente ás 05:00 da mañá. A idea era observar a alborada na Amazonia. O tempo acompañou, e un ceo completamente despexado permitiunos desfrutar da espectacular saída do sol tinguindo dun vermello intenso o horizonte selvático.

Alborada no Amazonas.

Tralo amencer, e de novo só no-los tres, dimos un paseo por San Rafael, o poboado máis achegado ó noso refuxio, o cal estaba engalanado coa bandeiriña do Perú en cada unha das súas vivendas para celebrar a festividade de San Xoán.

Polo camiño iamos atopando diferentes animaliños e prantas de todo tipo, e de cada un, Max dábanos a explicación pertinente. Vimos monos mormacet, chimpando de póla en póla. Mágoa non poder tirarlle algunha foto, xa que os condenados se movían á velocidade do vento.

Vimos víctor díaz, un paxaro pequecho, ben bravo, que se bota enriba dos depredadores das súas crías a peteirarlles na cabeza.

O cacique, femia da oropéndula, ave de enorme intelixencia, que imita o son de infinidade de animais con diferentes finalidades. Algunhas tribus amazónicas danlle de comer ás súas crianzas o cerebro do cacique para potenciar a súa intelixencia.

Max falounos tamén do yacana, unha ave que para refuxiarse dos seus predadores mergúllase na auga deixando fóra dela tan só o peteiro para respirar, e que para saír á superficie, agatuña polo tronco das árbores cunhas púas que ten no dorso das súas ás.

Vimos hierbabuana, amenta en galego; vimos folla de limón, utilizada para facer infusións; e tamén achiote, usado polas mozas para maquillarse.

Achiote.

Topamos tamén cun cento de prantas medicinais, das cales o fenómeno do noso guía nos explicou o uso e beneficio de cada unha delas.

Max, no bote no que navegamos os dous días.

Antes de xantar fumos a facer a visita á tribu dos yaguas. Segundo parece, foron traídos do río Napo, afluente do Amazonas en Ecuador. Na Amazonia peruana viven á beira do río Putumayo, e tódolos días percorren máis dunha hora de camiño ata o punto onde se atopan cos turistas.

Ó chegar déronnos unha calurosa benvida, sempre falando no seu dialecto. Despois, un deles fixo unha traducción ó castelán, insistindo no punto de que son indios auténticos, nada de pantomimas para turistas. Tirámonos fotos con eles. Tiramos coa súa arma típica, a cervatana, á que eles chaman runasé. E posteriormente sacáronnos a bailar. A min isto xa me superou, e negueime a facelo, igual que cada fin de semana fago na Sala Mondo ou no Loft.

Tirando con “runasé”.

Eu si creo que sexan indios auténticos. Incluso que vivan daquel xeito tan básico e natural. Aínda así, todas aquelas actividades resultáronme demasiado forzadas, non me sentín cómodo comprobando cómo aquelas pobres xentes, sinxelas, amables e alegres, facían todo tipo de monadas e demostracións para un fato de gringos.

Os yaguas pintáronnos a cara segundo o noso estado. Cons solteiro, eu esquecido.

Despedímonos dos yaguas, que non deixaron de falarnos e de sorrirnos en todo momento, e dirixímonos ó refuxio para xantar.

O tour, en principio, remataba aquí. Tralo xantar debiamos voltar a Iquitos, pero Max, que como dixen varias veces, era un crack, levounos a darnos un baño no Amazonas. Antes do baño fixemos un intento de pescar pirañas, pero éstas amosáronse demasiado rápidas e paparon o cebo do anzol en tódalas ocasións que o lanzamos antes de retirar a cana.

Con Max, de chapuzón no Amazonas.

Cando desistimos, mergullámonos nas mornas e turbias augas do río Amazonas. A escasos metros de onde estivemos tentando pescar pirañas. E naquelas augas completamenete marróns, que non permiten ver nada a máis de 10 centímetros de profundidade. Segundo Max, non hai perigo, as pirañas só atacan se cheiran sangue.

Untámonos de lama, e soterrámonos nela tentando camiñar pola beira do río. Foi divertido, estimulante. Moi especial.

Agora si era tempo de voltar a Iquitos, de dicirlle adeus á selva no seu estado máis salvaxe. Como dixen, todo me resultou un tanto forzado, algunhas cousas ata un chisco circenses. Demasiado preparado por e para os turistas. Tamén é certo que a ver quén é o guapo que se adentra na Amazonia pola súa conta para vivir experiencias máis naturais.

De todos xeitos, nada te pode apartar da abraiante vivencia que é o simple feito de estar, de percorrer a selva amazónica. Coa súa maxestuosa vexetación, intensa, vasta. Coa súa fauna única. Por algo é a rexión de meirande biodiversidade do planeta. Vivir na Amazonia é coma teletransportarse a un deses documentais de La2 cos que todos quedamos durmidos algunha vez despois de comer, pero sen a voz en off que produce a somnolencia, e coa sensación única de vivilo en directo, de respirar o seu aire, o máis puro da Terra.

Foi, ata o de agora, o destino que máis me custou asimilar, darme conta que me atopaba nel, tratar de valorar o especial do momento. Estraño, xa que o Amazonas constituía outro dos meus tres destinos predilectos, e levaba meses tratando de facerme á idea. Penso que ó final conseguín procesalo.

Chegamos a Iquitos ás 17:00 do serán, e tras preparar os petates, pegarnos unha ducha e cear, quedamos con Max para tomar uns pisco sours. Os derradeiros no Perú, xa que ó día seguinte embarcariámonos nun bote durante tres días polo río Amazonas con destino Leticia, en Colombia, na Amazonia colombiana.

Peirao de onde saímos, dende a proa do noso bote.

E así foi. O venres ás 19:30 zarpaba o noso bote. Un barco de tres andares, o baixo para transportar mercadoría e os outros dous con pasaxeiros. Existe a opción de durmir en hamaca ou ben en camarote. Nós escollimos a segunda, máis que nada para levar as mochilas máis seguras, baixo chave. O camarote, pola súa parte, non é que fose un derroche de comodidade, co seu metriño cadrado de espazo, pero non nos podiamos queixar.

O noso camarote, non apto para claustrofóbicos.

Foron tres días navegando polo Amazonas onde, a verdade, moito non houbo que facer. Podías deitarte á bartola, pasear pola cuberta… deitarte na cuberta e pasear á bartola. ¡Ah!, e mirar pola borda as augas do Amazonas.

Hamacas no andar de arriba.

Existe un bote rápido, que custa case o dobre e que fai o mesmo percorrido… en oito horas. Eu preguntábame cómo é que a diferecia é tanta entre un e outro. Cando estiven a bordo obtiven a resposta. O noso bote desprázase a unha velocidade absurda, que pode alcanzar ata os -30 quilómetros por hora. Ademáis disto, o anxiño detense sobre vinte minutos en cada poboado que atopa polo camiño, e asegúrovos que non son poucos. Iso si, o prezo inclúe almorzo, xantar e cea.

Mallados coma polbos, chegamos a Leticia o domingo ás 14:00 do serán. Puxémonos a procurar o Hostel La Jangada no-los dous máis Yoshimi, unha xaponesa que coñecimos no barco e que estaba coma unhas maracas de tola, e unha parella de australianos.

Hostel La Jangada.

Igual que en Iquitos, a calor era abafante e pegañenta. Leticia é unha cidade situada no departamento de Amazonas, na Amazonia colombiana, e forma parte da triple fronteira que conforman Colombia, o Perú e o Brasil. Aquí os datos demográficos son máis certos que en Iquitos: conta cunha poboación de 32.000 habitantes. E se en Iquitos as estradas estaban invadidas por mototaxis, aquí a invasión confórmana as motos.

Leticia.

Igual que a cidade da selva peruana, o que ofrece Leticia é básicamente tours pola Amazonia, e todo tipo de actividades relacionadas coa selva. Nós xa fixeramos a nosa excursión en Iquitos, así que, básicamente, os tres días que pasamos no Hostel La Jangada adicámolos a tentar solucionar a nosa saída de Sudamérica, cousa que, polo momento, non parece que vaia a ser doada.

E así, entre suores e choivas tropicais, chegou o mércores, o día 27, data na que tiñamos reservado o noso voo de Leticia a Bogotá.

O avión despegaba ás 14:30. Despedímonos da selva, da Amazonia, do propio río Amazonas. Do segundo dos meus destinos predilectos. Si, houbo situacións, actividades que resultaron demasiado preparadas para turistas, demasiado forzadas. Pero aínda así, o especial que foi pasar eses días no medio da natureza máis salvaxe, a diferenza tan brutal, a distancia de anos luz que existe entre a miña vida cotiá na cidade e estoutra no medio do bosque tropical, compénsao todo.

Si, na selva atopei a miña terceira bola máxica. Na Amazonia cubrín o segundo dos meus sete obxectivos. Cando xa pensaba marchar sen atopala, un indio yagua pousoume a súa man no ombreiro cando eu camiñaba de costas. El decatárase de que todo aquelo me estaba a resultar un tanto incómodo, e para convencerme de que a súa tribu eran auténticos yaguas, meteu a man no peto e agasalloume coa bola do dragón.

Por iso xa non o dubido. E por iso xamáis esquecerei a miña estancia nesta marabilla natural do planeta, se cadra a máis importante de cara a nosa sustentabilidade.