Travesía Capurganá – Panamá City – Cancún. Á deriva polo Caribe.

Peirao de Capurganá, Chocó, Colombia. Domingo 15 de xullo. 07:00A.M. Esa era a hora e o lugar onde nos citaramos con Fabio, o “mafioso” napolitano que nos safou o cú conseguíndonos unha lancha ata Panamá.

Como comentei con anterioridade, non dispoñiamos de efectivo para pagarlle o traslado, así que Fabio aceptou que lle pagasemos ó capitán da lancha que traballaba para el á nosa chegada a Panamá City, onde por fin poderiamos retirar cartos. Observei cómo antes de embarcar, o capo da camorra lle susurraba algo ó ouvido ó seu sicario, a persoa á que lle tiñamos que pagar. Supoño que sería algo así como “non lles quites ollo de enriba ata que teñas ata o último centavo na man, e se fan algún movemento sospeitoso, pártelles as pernas”. Tamén pode ser que aínda estea demasiado recente a maratón de El Padrino que me mandei en casa de Juantxo.

O caso é que embarcamos, e a lancha zarpou hacia Puerto Obaldía, primeira localidade do territorio panameño, e onde debiamos estampar o selo de entrada no país centroamericano. Os militares panameños recibíronnos con caras de can, teño que dicilo. Cos peores modos posibles, indicáronnos que abrísemos as nosas mochilas, e procederon a un rexistro do máis exhaustivo.

Unha vez superado o primeiro control, mandáronnos pasar ó control de aduanas, onde un funcionario se exprimía o cabazo cunha documentación aparentemente sinxela. El era o encargado de poñernos o selo. Cansino, meticuloso ata exasperar, inepto, curto de entendedeiras; era o típico funcionario que pensa que a tarefa que ten que desempeñar, básica, cunha mínima responsabilidade, convírteo nun ser todopoderoso, no rei do mambo, e que lle permite andar a xogar cos destinos  da xente. Para matalo a vimbiazos.

Caribe panameño dende unha das lanchas.

Semellante inútil e pretencioso tívonos a cada un dos catorce ocupantes da lancha unha auténtica eternidade facéndonos preguntas, a cada cal máis absurda, e se non se lle ocorría ningunha, volvía preguntar unha das do principio do interrogatorio. As gañas de espicharlle a pantalla do ordenador na cabeza e estamparlle o selo de “denegado” na fronte eran difíciles de reprimir.

Falando dos ocupantes da lancha, efectivamente eramos catorce. No-los dous galegos, unha parella de suízos, e os demáis, os dez restantes, israelíes.

Nunca o comentei neste blogue, pero resulta chocante, chama poderosamente a atención a cantidade de israelitas que hai soltos viaxando polo mundo. En serio, é o país de onde coñecimos, máis ben de onde atopamos máis xente nesta viaxe, con moitísima diferenza. E matizo o de que os atopamos, porque coñecer coñecimos ben poucos. Case sempre viaxan en grupo, e rara é a vez que se relacionan con xentes de outras nacionalidades.

É máis: tod@s e cada un/a d@s traballador@s da hostelería c@s que falamos sobre os israelíes, e non eramos nós os que sacabamos o tema precisamente, puxéronos a caer dun burro. Tod@s sen excepción, ó longo de todo o mundo. Tacháronos de prepotentes, maleducados, suxos, moi conflictivos, e incluso de ladróns. @s que me coñecedes sabedes que non me gusta xeralizar, simplemente estou a trasladarvos os testemuños da xente coa que falei. Aínda así debo dicir que, para a miña enorme sorpresa, a miña experiencia non difire en absoluto coa deles. En canto ó grupo cos que nos tocou facer esta travesía… como adoito dicir, todo ó seu debido tempo.

Voltemos a Puerto Obaldía, onde o impresentable da aduana xa rematou co seu show e finalmente admitiu o acceso de toda a nosa tropa. Mais os atrancos non remataban aquí. Agora a quén lle poñían impedimentos varios era ó noso capitán de lancha, ó encargado de mutilarnos a Cons e máis a min en caso de non pagar. Como non podían denegarlle o acceso ó país, xa que posuía dobre nacionalidade colombo-panameña, non querían concederlle o permiso de traballo en Panamá.

Amparándose na lei de “como teño metralleta fago o que me peta”, esixían que os turistas debiamos pagar non me lembra qué cantidade de cartos para que o permiso lle fose concedido. E foi aquí onde lle perdín medo a Marcelo, que así se chamaba o noso “suposto verdugo”. Actuando en todo momento coa maior das honestidades, negouse a aceptar tan mafiosa condición, pediunos desculpas polos imprevistos, dos que el non tiña culpa ningunha, e accedeu a continuar con outra lancha capitaneada por un panameño, xa que el non podía traballar nese territorio, perdendo parte dos cartos que el debía gañar na travesía.

E vaia lancha na que nos meteron. Ó non estar preparada para cargar con tanto peso, afundíase de máis, e dela só emerxían uns poucos centímetros á superficie. ¿Consecuencia? Toda a auga entraba para dentro daquela patera, e nuns poucos segundos estabamos todos coma pitos, coma se viñésemos de mergullarnos no mar. ¿Consecuencia da consecuencia? Motín a bordo que iniciaron varios dos israelitas, ós que non lles faltaba razón neste caso, xa que non só estabamos nós pingando, é que tamén se empaparon as nosas equipaxes, documentación e obxectos de valor incluídos.

Fauna caribeña.

Ó final, despois duns breves pero intensos intres de tensión, acougaron os ánimos, e puidemos chegar, mal que ben, ó lugar onde iamos xantar e a pasa-la noite: Illa Calidonia, na Comunidade Kuna Yala.

Popularmente coñecida como San Blas, a de Kuna Yala é unha comunidade indíxena en pleno territorio panameño. Está formada, ademáis de pola parte continental, por 365 illas,  das que tan só 36 están habitadas. Pero o máis rechamante da Comunidade Kuna Yala é a súa autoxestión.

A comezos de século, ante os abusos de poder tanto da policía coma das institucións do goberno central panameño, deu comezo a Revolución Kuna, e conseguiron garantir a persistencia das súas xentes e da súa cultura, grazas á concesión de absoluto autogoberno da que gozan.

É unha gozada ver ós pouco máis de 30.000 habitantes desta comunidade campar ás súas anchas, tomando as súas propias decisións, comunicándose na súa lingua indíxena, o kuna… O que xa non gusta tanto é albiscar a bandeira da Revolución Kuna. Exactamente igual que a española, mais no canto do escudo monárquico español, os kunas espetáronlle unha esvástica nazi. Cabe destacar que a Revolución Kuna é anterior ó movemento fascista, pero aínda así, a primeira vez que a vin sen saber nada da cultura kuna, case me dá unha embolia cerebral. A cara dos israelitas tamén debeu de ser cómica de carallo.

Ó chegar, e tras poñer as cousas a secar, fumos xantar, acompañados de Marcelo, dos suízos e dunha parella de israelitas, os únicos cos que cruzamos palabra. No restaurante coñecimos ó dono do negocio, quen posuía unha illa na comunidade. Si, porque na Comunidade Kuna Yala as illas son privadas, e todas teñen propietario. Ésta en concreto foi adquirida por 1.500 dólares.

Na illa do amiguete de Marcelo.

O caso é que Marcelo, que coñecía ó dono do restaurante e da illa, convenceuno para que nos deixase pasar nela unhas horas. E iso fixemos. Espectaculares vistas as que forman un Mar Caribe azul turquesa que se perde no infinito salpicado de contínuas illas das de debuxos animados, únicamente cunha palmeira espetada no medio.

Ó chegar, dispuxémonos a cear, desta volta só cos suízos e Marcelo, cos que mantivemos unha agradable conversa e incluso rematamos por mandarnos uns chupitos de ron, mentres os israelíes pechaban cada segundo un pouquiño máis o seu círculo de cadeiras no que facían música, cantaban e berraban. Pegámonos un baño cun balde de auga e unha tina, e a durmir, unha vez máis, nunha hamaca.

Desta volta eran bastante máis cómodas que as do Parque Tayrona, máis amplas e separadas. Tamén axudou a descansar mellor o sentir o Mar Caribe ondear e rachar ós teus pés, xa que as cabanas onde durmíamos eran aboiantes, estaban situadas sobre a auga.

Á mañá seguinte, nova odisea. A embarcación que debiamos tomar xa non era a patera infame que nos levara ata Illa Calidonia, así que subimos á nova chalana confiados. Mal feito. Así como comezaron a zoupar as ondas por estribor, o persoal encheuse de auga de pés a cabeza. Unha vez máis. Alo menos desta volta as equipaxes ían ben protexidas, e o persoal tomouno cunha mistura de humor e resignación. Ata que chegaron os desembarcos.

A nosa segunda pateriña, metendo auga para dentro que daba gusto.

Agás no-los dous, que continuabamos ata Panamá City, todo o mundo quedaba nalgunha das illas da Comunidade a pasar uns días. Cos suízos non houbo problema, foron ubicados á primeira. Pero coas hordas hebreas… Non os aceptaron en ningunha cabana de ningunha das dúas primeiras illas, coa excusa de que estaban a tope. Lembremos que ós suízos acolléronos sen problemas.

Á terceira foi a vencida, e baixaron todos da patera mochila ó lombo. Todo parecía solucionado, mais o misto prendeu no último segundo. Ó chegar pasadas as 15:30 do serán xa non quedaba xantar que darlles, e os tipos entraron en cólera. Prometéronlles o almorzo do último día para compensarlles, que non lles pertencía, pero xa era tarde de máis, xa non entraban en razón. Esixían que se lles devolvesen os cartos, e xa se sabe que cando estas xentes falan de cartos…

Unha das illas nas que rexeitaron ós israelíes.

Era imposible que as súas peticións fosen atendidas, xa que os seus cartos estaban en Colombia nas mans de Don Fabio Corleone, pero insisto en que non estaban dispostos a escoitar a ninguén. Ó que si estaban dispostos era a impedir que a nosa patera continuase o seu camiño hacia Cartí, onde debiamos coller un coche a Panamá City, e de feito un deles fixo o amago de botarlle a man ó motor para detelo. Todo por un prato de comida de $5.

Finalmente, tras unhas falsas promesas de Marcelo de volver para seguir negociando, accederon a deixarnos seguir. E así, mollándonos un pouquiño máis, fixemos as últimas millas ata chegar, como dicía, a Cartí, localidade aínda pertencente á Comunidade Kuna Yala, e onde nos agardaba un coche para trasladarnos, no último tramo da travesía, ata a capital da República: Panamá City.

Sabía da intensa e interesada relación entre os gobernos de Panamá e dos Estados Unidos. Supoñíame que, dada a importancia da Canle de Panamá, a cantidade de cartos que ésta lle debía reportar á cidade non debía ser ningunha parvada. Aínda así, o espectacular do núcleo urbán da capital deixoume apampado perdido. Rañaceos por todas partes, edificios de tamaño monstruoso e deseño espectacular, coma o Tornillo, con forma de parafuso, ou a Vela, a ver se adiviñades, con forma de candea.

Entrada a Panamá City, cos rañaceos de fondo.

Todas, absolutamente tódalas grandes empresas do planeta teñen a súa sede en Panamá City, que dende o 11S substituíu a Miami coma a capital mundial do mundo latino.

Edificio o “Tornillo”.

Pegámonos, de moca, unha ducha no hostel onde se hospedou Marcelo, ceamos con el para despedirnos, e ás 23:00 da noite estabamos no aeroporto internacional de Panamá City, dispostos a, ás 02:00 da madrugada, tomar o voo que nos había levar a Miami.

E así foi. Tras un tranquilo voo de pouco máis de dúas horas, máis a hora de propina de diferenza coa costa leste dos E.U.A., ás cinco e media da mañá estabamos en Miami. Unha vez máis, a segunda no que levamos de viaxe despois da escala para chegar a Recife, tiñamos que pasar os tediosos controis de acceso ó país gringo sen ter intención de pisar as súas rúas, xa que nunhas horas embarcabamos no avión destino Cancún.

Alo menos desta vez os responsables de aduanas, a diferenza de Panamá e da anterior escala en Miami, eran uns auténticos cachondos mentais, e ata nos botamos unhas risas con eles.

Limusina nunha das portas do aeroporto de Miami.

Fixemos tempo mandándonos uns roscos do Dunkin Donuts, e ás 10:30 estabamos subindo ó avión. Odisea rematada, travesía completada. Con tódolos atrancos do mundo, algúns provocados por nós, outros polo destino, outros pola ineptitude do persoal, e algún outro polo pobo elixido de Deus, acadamos chimpar o Tapón de Darién e plantarnos de Sudamérica a México.

Novo fito superado. Agora toca relax. Cancún nos agarda.